Aziz Sancar’ın hikâyesinde sizi en çok etkileyen nedir?
Cevap: Aziz Sancar’ın hikayesi zorluklarla yaşanmış bir hayatı anlatmaktadır. En çok etkilendiğim olay ise yokluk içinde böyle bir başarıya emin adımlarla ulaşmasıdır.
Aziz Sancar, hangi özellikleri sayesinde başarıya ulaşmıştır?
Cevap: Aziz Sancar hiç bir zaman pes etmeyen, yenilikçi, azimli ve araştırmacı özelliklere sahip birisiydi.
Teknolojinin uzay araştırmalarına sağladığı katkılar nelerdir?
Cevap: Teknolojinin uzay için kullanılması bizlere bir çok sorunun cevaplarını vermektedir. Uzay ile bilinmezleri bu teknolojiler sayesinde öğrenmekteyiz.
Uzay araştırmaları ışık kirliliğinden nasıl etkilenir?
Cevap: Işık kirliliği gök yüzünü görmemizi engeller. Araştırmacılar bu konuda her zaman olumsuz etkilenir.
1. Uzay araştırmaları yaparken hangi teknolojilerden yararlanılır? Tahmin ediniz.
Cevap: Bu araştırmalar için teleskop, bilgisayar ve roket gibi teknolojilerden yararlanılır.
2. Uzay araştırmalarını olumsuz etkileyecek durumlar neler olabilir?
Cevap: Havada bulunan cisimler, ışık kirliliği ve gök yüzünü görmelerine engel olabilecek her şey.
Teknoloji ve Uzay Araştırmaları
Uzay Kirliliği
Teleskop Nedir?
Gökyüzünün gözle göremediğiniz kısımlarında neler var, hiç merak ettiniz mi?
Cevap: Bu kısımlarda Ay, Güneş, Bulutlar ve yıldızlar vardır. Bunlar dışında da bir çok cismi hep merak etmişimdir.
Uzay kirliliğinin yol açabileceği sonuçlar neler olabilir? Tahmin ediniz. Tahminlerinizi arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Bu tür olaylar uydular ile aramıza girer ve bağlantılarımızı güçleştirir. Bunun dışında bu durumlar dünyadan uzayı teleskopla inceleyen bilim adamlarını engeller ve araştırmalarını olumsuz etkiler.
Bu gözlemevinin Karakaya Tepeleri zirvesine kurulmasının nedeni ne olabilir? Gözlemevi kurulma yerinin seçiminde nelere dikkat edilir?
Cevap: Bence bunun sebebi ışık kirliliğinin az olması ve gök yüzüne yakın olmasıdır.
Teleskopların gök biliminin gelişimindeki önemi nedir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Teleskoplar uzaktaki unsurları yakından incelememizi sağlar. Gök biliminde de teleskopun çok fazla bir önemi ve yeri vardır.
Yıldızlar
Yıldız Çeşitleri
Galaksi (Gök Ada)
Evren
1. Gökyüzünde hangi gök cisimlerini gözlemliyorsunuz?
Cevap: Geceleri gökyüzüne baktığım zaman sayamayacağım kadar çok yıldız görüyorum. Bunun yanı sıra inci gibi parlayan Ay’ıda görüyorum.
2. Güneş sisteminin uzaydaki yeri hakkında neler biliyorsunuz?
Cevap: Güneş sistemimizizn Samanyolu galaksisinde bulunduğunu biliyorum.
Aşağıda görselleri verilen gök kavramları hakkında bildiklerinizi verilen noktalı alanlara yazınız.
Bulutsu : Uzayda bulunan değişik gazların bir araya gelmesi ile meydana gelir.
Yıldız : Tıpkı güneşimiz gibi sıcak olan parlak yıldızlar.
Takımyıldızı : Bir birine fiziki olarak mesafe bakımından yakın olan yıldızların oluşturdukları görsellik.
Kara delik: Uzay boşluğunda bulunan karanlık ve bilinmez bir delik.
Samanyolu: Başta güneşimiz olmak üzere bir çok sistemin olduğu bir bölge.
1. ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Teknoloji ile uzay araştırmaları arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Uzay bilimini geliştirmek ve daha güncel bilgi sahibi olmak için teknolojinin her geçen zaman gelişmesi ve bilim adamlarına yeni imkanlar tanıması lazımdır.
2) Uzay kirliliğinin nedenleri nelerdir?
Cevap: Uzay kirliliğinin sebebi yine insanlardır. Uzaya gönderilen uydu atıkları uzayda kirlilik yapmaktadır.
3) Galaksi nedir? Örnekler veriniz.
Cevap: kütle çekimi kuvvetiyle birbirine bağlı yıldızlar topluluğuna verilen isimidr. Örnek olarak Samanyolu Galaksisini söyleyebiliriz.
4) Evren ve uzay kavramlarını açıklayınız.
Cevap: Aslında uzay v Evren hemen hemen aynı manaya gelmektedir. Uzay ve Evren uzayda ki sonsuzluğa verilen isimdir.
B. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1) ( D ) Uzay, Dünya atmosferinin dışında gök cisimlerinin bulunduğu sonsuz boşluğa denir.
2)?( D )?Çeşitli araçlarla uzaya çıkılmasını sağlayan, uzayda yapılan araştırma sonuçlarını Dünya’ya ulaştıran teknolojilere uzay teknolojisi adı verilir.
3) ( D ) Ülkemiz uzaya TÜRKSAT 3A, TÜRKSAT 4A uydularını gözlem amaçlı göndermiştir.
4) ( D ) Görevi biten ya da parçalanan uzay araçları uzay kirliliğine neden olur.
5) ( Y ) Dünya’dan bakıldığında birbirine göre konumları değişmeyen yıldızlara galaksi denir.
6) ( D ) Işığın bir ayda aldığı yola ışık yılı adı verilir.
7) ( D ) Milyonlarca yıldız, bulutsu ve gaz bulutları ile gaz ve tozdan oluşmuş sisteme evren adı verilir.
8) ( D ) Samanyolu ve Andromeda eliptik galaksilere örnektir.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız
1) Bütün gök cisimlerini barındıran ve yerküre de dâhil olmak üzere meydana gelen sonsuz boşluğa ….EVREN… denir.
2) Atbaşı ve Kömür Çuvalı bulutsuları ..KARANLIK. bulutsu çeşidine örnektir.
3) Birbirlerine göre konumları her zaman aynı kalan yıldız topluluklarına ….TAKIMYILDIZI…adı verilir.
4) Uzayda belirli bölgelerde yoğunlaşmış olarak bulunan gaz atomları ve toz parçacıklarına…….BULUTSU………. adı verilir
5) Büyük kütleli yıldızların ölümünden sonra nötron yıldızları ve
……BEYAZ CÜCE … oluşur.
Ç. Aşağıdaki açıklamaların her birini, karşılarında verilen kavramlarla oklar yardımıyla eşleştiriniz.
D. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Günlük yaşamda kullanılan araçlardan hangisi uzay araştırmalarının teknolojiye olan katkılarından biri değildir?
Cevap: D
2) Meltem sınıfta yaptığı araştırmayı sunarken aşağıdaki anlatımı yapmaktadır:
“Teknolojinin gelişmesiyle uzaya birçok füze, uydu, roket ve daha pek çok uzay aracı gönderilmiştir. Bu araçlar görevlerini tamamladıklarında uzay boşluğunda başıboş dolanmaktadır. Dünya’nın
çevresinde dolanan tüm bu insan yapımı atıklar, gelecekte uzay araştırmalarının yapılmasına engel
olacak boyutlara ulaşabilir.”
Buna göre Meltem aşağıdaki konuların hangisini araştırmıştır?
Cevap: B
3) I. Aynalı
II. Mercekli
III. Radyo dalgalı
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri teleskop türlerine örnektir?
Cevap: A
4) Aşağıdakilerden hangisi rasathanelerin kurulma yerlerinin seçiminde dikkate alınan şartlar arasında yer almaz?
Cevap: B
5) Ömer, öğretmenin sorduğu soruyu aşağıdaki gibi yanıtlamaktadır:
“Bilim insanları bunu anlamak için başlangıçtaki kütlelerine bakarlar. Eğer büyük kütleleri varsa nötron yıldızlarına ve kara deliklere dönüşürler. Kütleleri küçük ise beyaz cüce adı verilen yeni bir yapı oluştururlar.”
Buna göre öğretmenin sorusu aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Cevap: A
6) Aşağıda gök cisimleri ile ilgili bilgiler verilmiştir.
– Yıldızlar arasındaki uzaklık …….I…… adı verilen birimle ifade edilir.
– ………II….…… galaksiler; merkezinden çevreye doğru dağılan sarmal kolları olan galaksi çeşididir.
– Yüksek sıcaklıktaki yıldızlar …..…III……… renkte görünür.
Bu cümlelerdeki boşluklar aşağıdakilerden hangisiyle tamamlanmalıdır?
Cevap: A
7) Aşağıdaki uydulardan hangisi uzaya haberleşme amacıyla gönderilmemiştir?
Cevap: C
8) Karadeniz Bölgesi’nin kırsal kesimlerindeki asayişi kontrol etmek isteyen asker, uydudan gelen görüntülere bakmaktadır. Buna göre askerin incelediği görüntüler aşağıdaki uyduların hangisinden gelmiş olabilir?
Cevap: D
Hücre ve Hücrenin Kısımları
Ağacın üremesini sağlayan tohum ile ağacın diğer kısımlarının genetik yapısı birbirinin aynısı mıdır?
Cevap: Ağacın üremesini sağlayan tohum ile ağacın genetik yapısı aynı olmasada benzerdir.
Başlangıçta çok küçük olan tohum büyük bir ağaca nasıl dönüşür?
Cevap: Başlangıçta küçük olan tohum, toprağın içinden topraktaki nemi toplar ve şişmeye başlar. Bunun sonucunda ağaca dönüşür.
1. Bir orman, ağaçlardan; bir futbol takımı, oyunculardan; bir duvar, tuğlalardan oluşur. Acaba vücudunuz nelerden meydana gelir?
Cevap: Bence vücudumuz organlardan, kaslardan ve kemiklerden oluşur.
2. Bitki ve hayvanların birbirinden farklı özellikte olmasını sağlayan nedir?
Cevap: Bunun sebebi farklı yapılar, farklı işlevlere sahip organellere sahip olmasıdır.
Soğan zarı ve yanak hücrelerinde neler gözlemlediniz?
Cevap: Soğan zarı köşeli bir yapıya benzemektedir yani bitki hücresi. Yanak dokusundan aldığımız örnekler ise yuvarlak/oval yapıdadır.
İki hücre arasında ortak olan kısımlar nelerdir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: İki hücrede çıplak gözle görülememektedir, mikroskopla incelenebilir, hücre zarları bulunur, çekirdekleri bulunur, koful ve mitolkondrileride bulunmaktadır.
Geçmişten Günümüze Hücrenin Yapısı
Hücre, Doku, Organ, Sistem, Organizma İlişkisi
Aşağıdaki tabloda bitki ve hayvan hücrelerini temel kısımları ve bunların görevleri açısından karşılaştırınız.
Bitki Hücresi : Mitokondri, Kloroplast, Koful, Lizozom
Hayvan Hücresi : Hücre Zarı, Çekirdekçik,
Geçmişten günümüze hücrenin yapısı ile ilgili ileri sürülen görüşleri çeşitli kaynaklardan araştırınız. Bunları teknolojik gelişmelerle ilişkilendirerek arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Anton Van Leeuwenhoek (Antoni Van Lövenhuk), ilk canlı hücreyi 1674 yılında incelemiştir. O zamanki teknoloji bu tür incelemeler için yetersiz kalmaktaydı. Bu yüzden 1830’lu yıllarda geliştirilen ve daha iyi görüntü veren mercekler sayesinde bitki ve hayvan hücreleri incelenebilmiştir.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 2-1
1) Aşağıdaki şekillerin sol taraftakine sadece bitki hücresinde bulunan yapı ve organelleri, sağ taraftakine sadece hayvan hücresinde bulunan organelleri yazınız. Her iki hücrede ortak olan yapı ve organelleri ise ortadaki kısma yazınız.
2) Aşağıdaki bebeklerin her biri, bir sonrakini kapsamaktadır. Hücre-doku-organ-sistem-organizma ilişkisini düşünerek hangi bebeğin neyi temsil ettiğini altlarına yazınız. Bunların arasındaki ilişkiyi açıklayınız
( I ) : İNSAN
( II ) : ORGANLAR
( III ) : HÜCRE
( IV ) : ÇEKİRDEK
( V ) : ÇEKİRDEKÇİK
Mitoz ve Mitozun Canlılar İçin Önemi
Mitozun Evreleri
1. Mitozun ne olduğunu ve canlılar için önemini çeşitli kaynaklardan araştırınız. Edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Mitoz bölünme 2 hücreli canlılardan üremeyi sağlar. Çok hücreli canlılarda ise büyüme, gelişme ve dokularda meydana gelen zararların giderilmesini sağlar.
2. Gül bitkisinden uygun şekilde kesilen bir dal, uygun şartlarda gelişerek aynı özellikte yeni bir gül bitkisini oluşturur. Bu yeni bitki nasıl oluşur? İki bitkinin aynı özellikte olmasını sağlayan nedir?
Cevap: Bunu sağlayan özellik Mitoz bölünmedir. Mitoz bölünme sayesinde bitkiler zamanla eski haline dönerler.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 2-2
1) Aşağıda mitoz geçiren bir hücreden yeni hücre oluşumu şematize edilmiştir. Bu sırada gerçekleşen olayları, kromozomların önemini düşünerek verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Bu durum insanlarda dokuların onarılmasını sağlamaktadır. Mitoz bölünme sayesinde zararlı doku bölünerek yeni ve sağlıklı hücreler oluşmaktadır.
2) Aşağıdaki görsellerde verilen canlıları inceleyiniz. Bu canlılarda mitozun önemini noktalı yerlere yazınız.
:
KEDİ : Kedilerde dokuların onarılmasını sağlar.
ÖGLENA : üremeyi ve çoğalmayı sağlar.
KARTAL : Üremeyi ve çoğalmayı sağlar.
AĞAÇ : dokuların onarılmasını sağlar.
Mayoz ve Mayozun Canlılar İçin Önemi
Mayoz Nasıl Gerçekleşir?
Mayoz ve Mitoz Arasındaki Farklar
1. Anne ve babanın çocukları neden onlardan farklı özellikler taşır?
Cevap: Anne ve babanın genleri çocuklarına geçtiği zaman farklılık göstere bilir.
Çünkü anne ve babanın genleri Mayoz bölünmeyi geçirerek sürekli değişime uğrar.
2. Mayozun ne olduğunu ve canlılar için önemini çeşitli kaynaklardan araştırınız.
Cevap: Mayoz bölünme bir hücre bölünmesidir. Bölünme geçirecek olan diploit hücrelerden haploit hücreler meydana gelir. Oluşan bu haploit hücrelere gamet denir. Mayoz bölünmenin temel amacı kromozom sayısının yarı yarıya inmesini sağlamaktır.
Sınıfınıza, üreme ana hücrelerinde mayozun nasıl gerçekleştiğini gösteren bir model ya da şema getiriniz. Bunlar üzerinde mayozun gerçekleşme aşamalarını açıklayınız.
Cevap:
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 2-3
1) Aşağıdaki bilgilerin hangileri mayozla, hangileri mitozla ilgilidir? Bilgilerin ait oldukları harfleri uygun kutucuğa yerleştiriniz
a) Kromozom sayısı sabit kalır.
b) Yalnızca 2n kromozomlu üreme ana hücrelerinde görülür.
c) Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar.
ç) Bölünme sonucu 2 hücre oluşur.
:
d) Oluşan hücreler birbirinden farklı genetik yapıdadır.
e) Kromozom sayısı değişmez.
f) Bölünme sonucu 4 hücre oluşur.
g) Büyüme ve gelişmeyi sağlar
Mitoz : a, c, ç, g
Mayoz : b, d, e, f,
2) Aşağıdakilerden hangisi mitozla hangisi mayozla gerçekleşir? Kutucuklara yazınız.
Tohumun çimlenmesi : Mitoz
İnsanda eşey hücrelerinin oluşumu : Mayoz
Deniz yıldızının kopan kısmının onarılması : Mitoz
3) Yandaki görselde insana ait sperm ve yumurta hücreleri gösterilmiştir. Bu hücrelerin nasıl oluştuğunu verilen noktalı yerlere yazınız.
:
Cevap: Bu hücreler insanlarda üremeyi sağlayan hücrelerdir. Sperm erkeklerde, yumurta ise kadınlarda üretilen hücrelerdir. Bu hücreler insanlarda MAYOZ bölünme sonucu oluşan hücrelerdir.
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Hücre-doku-organ-sistem-organizma ilişkisini açıklayınız.
Cevap: Hücreler bir araya gelerek organları oluşturur. Organlar bir araya gelerek sistemleri sistemlerde bir araya gelerek organizmaları meydana getirir.
2) DNA, gen ve kromozom arasındaki ilişkiyi açıklayınız.
Cevap: DNA lar genlerimizin içindedir. Genlerimizde kromozomların içinde.
3) Mitozun canlılar için önemi nedir?
Cevap: Mitoz çok hücreli canlılarda dokuların yenilenmesini ve iyileşmesini sağlar. Mitoz tek hücreli canlılarda ise üremeyi sağlar.
4) Mayoz ve mitoz arasındaki farklar nelerdir?
Cevap:
– Mayoz bölünme Ana üreme hücrelerinde gerçekleşirken mitoz bölünme vücut hücrelerinde görülür.
– Mitoz bölünme Tek hücreli canlılarda üremeyi sağlar, çok hücreli canlılarda ise büyümeyi, gelişmeyi ve dokuların onarılmasını sağlar. Fakat mayoz bölünme sadece Ana üreme organlarında gerçekleşir.
– Mitoz bölünmede parça değişimi olmazken, mayoz bölünmede yeni parçalar oluşur.
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1) ( Y ) Mitoz bölünmeyle bir hücreli canlılarda büyüme sağlanır.
2) ( D ) Mitoz bölünme sonucunda bir hücreden iki hücre oluşur.
3) ( D ) Mitoz bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez.
4) ( Y ) Mitokondri besinlerin sindirimini sağlayan bir organeldir.
5) ( D ) Hücre çeperi hayvan hücrelerinde bulunmaz.
6) ( D ) Hücre bölünmesi sırasında DNA kendini eşler.
7) ( D ) Hücrenin temel kısımları bitki ve hayvanlarda ortaktır.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
Ç. Aşağıda bazı yapı ve organeller numaralandırılmıştır. Verilen ifadeleri okuyarak uygun görsel numarasını aşağıdaki yay ayraçların içine yazınız.
1) ( 6 ) Hücre içi sindirim yapar.
2) ( 2 ) Madde taşınmasını sağlar.
3) ( 5 ) Hayvanlarda hücre bölünmesinde görev alır.
4) ( 3 ) Salgı ve paketlemeden sorumludur.
5) ( 4 ) Oksijenli solunumun yapıldığı organeldir.
6) ( 7 ) Protein sentezi yapar.
D.Yandaki şekle göre verilen bilgilerden doğru olanların başına “?” yanlış olanların başına “?” işareti koyunuz.
1) ( ? ) Bu hücre bir bitkiye ait olabilir.
2) ( ? ) 1 numaralı kısım hücrenin temel kısımlarından biridir.
3) ( X ) 3 numaralı kısım madde taşınmasında görev alır.
4) ( ? ) 5 numaralı kısım hücre içi sindirimden sorumludur.
5) ( X ) Görselde hücre duvarı görülmemektedir.
6) ( ? ) 4 numaralı kısım bitki ve hayvan hücrelerinde ortaktır
E. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Mitoz bölünmeyi araştıran bir öğrenci aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşamaz?
Cevap: B) Kromozom sayısının yarıya indiğine
2) Yandaki görselde verilen hücreler ile ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
Cevap: D) 2. hücrede kloroplast bulunmaz.
3) A hücresinin kromozomları çiftler hâlindedir ve bu hücrede lizozom bulunmaktadır. Buna göre A hücresi ile ilgili verilerden hangisi doğru olamaz?
Cevap: D) Mayoz bölünme geçiremez.
4)
1. Ortadan bölünen deniz yıldızından iki deniz yıldızı oluşması
2. Çam fidanının zamanla ağaca dönüşmesi
3. Kertenkelenin kopan kuyruğunun yeniden oluşumu
Yukarıdaki olaylarda mitozun canlılar için önemini açıklayan örnekler verilmiştir.
Cevap: D
5) 2n kromozomlu bir hücrenin bir defa mitoz geçirmesi sonucu aşağıdakilerden hangisi meydana gelir?
Cevap: A) 2n kromozomlu iki hücre
6) Yandaki grafikte bir hücrenin kromozom sayısının zamana bağlı değişimi gösterilmiştir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlıştır?
Cevap: C) 0-1 zaman aralığının sonunda 4 yeni hücre oluşur.
7) Robert Hook geliştirdiği mikroskopla incelediği yapıları boşluk olarak tanımlamıştır. Teknoloji geliştikçe Hook’un incelediği yapıların boşluk değil, hücre çeperi olduğu anlaşılmıştır. Hücre çeperinin altında hücre zarı, mitokondri, çekirdek gibi başka yapıların da olduğu ancak gelişmiş mikroskoplar aracılığıyla gözlemlenmiştir.
Yukarıdaki paragrafta verilen bilgilere göre;
I. Bilimsel bilgi değişebilir.
II. Teknolojinin gelişmesiyle hücre hakkında yeni bilgiler edinilmiştir.
III. Bitki ve hayvan hücreleri arasında farklar vardır.
yorumlarından hangisi veya hangileri yapılabilir?
Cevap: B) I ve II
8) Aşağıdakilerden hangisi mayoz sonucunda meydana gelen değişimlerden değildir?
Cevap: A
10) Yandaki görselde bir hücreye ait bölünme aşaması verilmiştir. Bu hücrenin geçirdiği bölünme şekli ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisine ulaşılabilir?
Cevap: D) Bölünme sonunda kromozom sayısı iki katına çıkar.
11) Aşağıdaki tabloda mayoz bölünme ile gerçekleşen olaylar dörtgen,mitozla gerçekleşen olaylar çember ile ifade edilmiştir. Buna göre kaç numaralı bilgi hatalıdır?
Cevap: C) 3
12) Aşağıda çeşitli organeller ve bunların bulundukları hücreler eşleştirilmiştir. Bu eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?
Cevap: B) Kloroplast – Hayvan
13) Aşağıdaki yapıların basitten karmaşığa doğru sıralanışı hangisidir?
Cevap: A) Hücre – doku – organ – sistem – organizma
14) Bir hücrenin mayoz mu yoksa mitoz mu geçirdiğini anlamak isteyen bir öğrenci aşağıdaki soruların hangisi ya da hangilerine yanıt aramalıdır?
Cevap: B) Yalnız II
15)
I. Çok hücreli canlılarda hasar gören dokuların tamiri
II. Çiçekli bir bitkide polen hücresinin oluşumu
III. Kertenkelenin kopan kuyruğunun yeniden oluşumu
Yukarıdakilerden hangileri mitoz bölünme ile oluşur?
Cevap: D) I, II ve III
16) Aşağıdakilerden hangisi mayoz sonucunda meydana gelen değişimlerden değildir?
Cevap: A) Hücre sayısını artırmak ve hücreyi onarmak
Ağırlık Nedir?
Yer çekimi kuvveti nedir? Bu kuvvetin cisimler üzerinde nasıl bir etkisi vardır?
Cevap: Yer çekimi kuvveti diğer adıyla kütle çekim kuvveti dünyadaki kütlesi olan her şeyi etkiler. Bir cismin kütlesi arttıkça maruz kaldığı kütle çekim kuvveti artar. Kütle çekim kuvveti dünyanın merkezine doğru baskı uygular.
Trambolinin yaylarına itme uyguladığınızda neler olur?
Cevap: Trambolin yaylarına itme uyguladığımızda yay gerilir ve serbest bıraktığımızda aniden kendini serbest bırakıp ters şekilde iter.
Hazırlık Çalışmaları
1. Günlük yaşamda yaptığınız hareketleri düşünerek kuvvetin bu hareketlere etkilerinin neler
olduğunu belirleyiniz.
Cevap: Yük kamyonlarında ki tekerlek sayısı arttıkça yüzey büyür ve basınç küçülür.Bu yüzden tekerlek fazlalaştıkça yük taşıma kapasiteside artar.
2. Uzay ile ilgili izlediğiniz bir belgeselde astronotların uzay boşluğunda asılı kaldıklarını görmüşsünüzdür. Sizce bunun nedeni ne olabilir?
Cevap: Uzayda yer çekimi olmadığı için havada asılı kalmışlardır.
Dinamometre ve eşit kollu terazi ile ölçtüğünüz değerler aynı mı? Neden?
Cevap: Eşit kollu terazi ile kütleyi, dinamometre ile de ağırlığı ölçeriz.
Dinamometre ve eşit kollu terazi ile ölçtüğünüz değerler neyi ifade eder? Tartışınız.
Cevap: Kütle için çoğu zaman ağırlığı kullanırız.Fakat ağırlık bir kuvvet birimidir.
1) Aşağıdaki kedi Dünya, Ay ve Neptün’e yolculuk yapıyor. Bu gök cisimlerinde kedinin kütlesi ve ağırlıkları için ne söyleyebilirsiniz (Dünya’nın kütlesi Ay’ın kütlesinin yaklaşık 81 katıdır. Neptün’ün kütlesi ise Dünya’nın kütlesinin yaklaşık 20 katıdır.)?
Cevap: Kedi nin dünyadaki ağırlığı aya gittiğinde daha az olur çünkü dünyanın kütlesi ayın kütlesinden fazladır. Fakat neptünde ise ağırdır. Çünkü kütlesi büyüktür.
2) Aşağıda verilen cümlelerden hangilerinin ağırlık, hangilerinin kütle ile ilgili olduğunu belirleyiniz. Ağırlık ile ilgili olanları başındaki harfleri “Ağırlık” kutucuğunun altına, kütle ile ilgili olanlarınkini ise “Kütle” kutucuğunun altına yazınız.
Cevap:
3) Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
(D) Ağırlık, Dünya’nın üzerindeki cisimlere uyguladığı çekim kuvvetidir.
(Y) Kütle cismin bulunduğu yere göre değişir.
(Y) Ağırlık birimi kilogramdır.
(D) Kütle eşit kollu terazi ile ölçülür.
İş Nedir?
Enerji
Kinetik Enerji
Hazırlık Çalışmaları
1. Elinizdeki çantayla merdivenleri çıkarken ya da düz yolda yürürken iş yapmış olur musunuz? Düşününüz.
Cevap: Elimizde çanta ile yol katederken kuvvet harcamış oluruz. Kuvvet harcamış olduğumuz için iş yapmış oluruz.
2. Bir okçu gergin tuttuğu yayı serbest bıraktığında okun yaydan fırlamasının nedeni ne olabilir? Acaba gerilmiş yay bir enerjiye sahip midir?
Cevap: Gerilen yayda biriken enerji serbest bırakıldığı zaman, enerjisini oka aktarır ve okun hızla ilerlemesini sağlar. Bu yüzden gerilmiş yay bir enerjiye sahiptir.
Gün içerisinde; çantanızı taşır, spor yapar, ders çalışır, market arabasını iter ve daha pek çok faaliyette bulunursunuz. Gün içerisinde yaptığınız bu faaliyetlerin hangisinin fiziksel anlamda iş olduğunu söyleyebilirsiniz?
Cevap: Gün içinde çantamızı taşımak, spor yapmak, ders çalışmak, Market arabasını itmek gibi faaliyetler fiziksel olarak kuvvet gerektirir. Bu sebepten dolayı bu faaliyetler iştir.
Etkinlik
Gerekli Malzemeler
-Okul çantası
Etkinliğin Yapılışı
Bir arkadaşınızdan yerdeki çantayı kaldırarak sınıfın bir köşesinde bulunan dolabın yanına kadar taşımasını isteyiniz
Daha sonra çantayı biraz daha kaldırarak dolabın üzerine bırakmasını söyleyiniz.
Arkadaşınızın her iki durumda çantaya uyguladığı kuvveti ve çantanın hareket yönlerini gözlemleyiniz.
Neler Gözlemlediniz?
Arkadaşınızın her iki durumda uyguladığı kuvvetin yönü ile çantanın hareket yönü nasıldı? Arkadaşlarınızla tartışınız
Cevap: Arkadaşım ilk harekette çantayı kaldırmış ve ileri doğru taşımıştır. İkinci hareketinde ise sadece kaldırma kuvveti uygulamıştır.
Arkadaşınız hangi durumda fiziksel anlamda iş yapmıştır? Tahmin ediniz.
Cevap: Arkadaşım her iki hareketinde de iş yapmıştır.
Araştırma – Tartışma
Kuvvet, iş ve enerji arasındaki ilişkiyi araştırınız. Elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Eğer bir cismin fiziksel olarak hareket etmesini istersek o cisme kuvvet uygulamamız gerekmektedir. Bu kuvveti cisme uygulayabilmek için enerjiye ihtiyaç duyarız.
Uygulanan kuvvetin büyüklüğü değişirse bu durumda işin büyüklüğü de değişir mi? Acaba işin büyüklüğü nelere bağlıdır?
Cevap: Uygulanan kuvvetin değişmesi değil kuvveti uyguladığımız cismin boyutu ve ağırlığı değişirse işin büyüklüğü de değişmiş olur.
Acaba aynı kuvvet uygulanarak farklı mesafeler alındığında yapılan iş nasıl değişir?
Cevap: Farklı cisimlere farklı kuvvet uygulanırsa cismin boyutuna göre yaptığımız iş değişir.
Görüldüğü gibi enerjinin günlük yaşamda önemli bir yeri vardır. Peki enerjinin ne olduğunu biliyor musunuz?
Cevap: Enerji günlük hayatta işlerimizi gerçekleştirebilmemiz için ihtiyacımız olan temel unsurdur.
İş yapabilmek için enerjiye gereksinim duyulduğunu biliyorsunuz. O hâlde hareketli topun bir enerjiye sahip olduğunu söyleyebilir misiniz?
Cevap: Topa uygulanan kuvvet neticesinde top bir enerjiye sahip olur ve enerjisi bitene kadar ilerler. Enerjisi bitince durur.
Cisimlerin hareketlerinden dolayı sahip oldukları bu enerji kinetik enerji olarak adlandırılır. Siz de kinetik enerjiye sahip olan varlıklara çevrenizden örnekler verebilir misiniz?
Cevap: Kinetik enerjiye sahip varlıklara örnek olarak koşan bir çita, uçan bir kuş, akan bir nehri örnek olarak verebiliriz.
Neler Gözlemlediniz?
Oyuncak arabanın sürati arttığında blokun sürüklenme miktarı nasıl değişti?
Cevap: Oyuncak arabanın sürati artınca blok’un sürüklenme miktarı da artmıştır.
Oyuncak arabanın kütlesi arttığında blokun sürüklenme miktarı nasıl değişti?
Cevap: Oyuncak arabanın kütlesi artınca blok’un sürüklenme miktarı da artmıştır.
Kinetik enerji ile cismin kütlesi ve sürati arasında nasıl bir ilişki vardır? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Bir cismin kütlesi ağırsa yokuş aşağı serbest bırakıldığın da kinetik enerjisi daha fazla olur ve çarptığı cismi daha ileri iter.
B. KUVVET, İŞ VE ENERJİ İLİŞKİSİ
Dağın tepesindeki kaya, ağaçtaki yaprak, gerilmiş bir yay hareket etmediği hâlde bir enerjiye sahip midir?
Cevap: Eğer bu cisimler serbest kalıp düşerse bir enerjiye sahip olurlar.
Hareketsiz varlıkların da hareketli cisimler gibi bir enerjisi var mıdır?
Cevap: Hareketsiz varlıklar bir enerjiye sahip değildir.
Neler Gözlemlediniz?
Ağırlıkları farklı iki topu aynı yükseklikten serbest bıraktığınızda unda oluşan izlerin derinlikleri farklı mıydı? Neden?
Cevap: Evet farklıydı. Çünkü topların kütleleri farklıydı.
Ağırlığı fazla olan topu iki farklı yükseklikten bıraktığınızda hangi durumda topun bıraktığı iz daha derindi? Neden?
Cevap: Ağır olan topun unlu yüzeyde oluşturduğu derinlik daha fazlaydı. Çünkü kütlesi fazla olduğu için kinetik enerjisi daha fazlaydı.
Gözlemleriniz sonucunda potansiyel enerjinin nelere bağlı olduğunu söyleyebilir misiniz?
Cevap: Potansiyel enerji kütleye bağlıdır.
Ağırlıkları eşit olan üç kuş aynı ağacın dallarına konmuştur. Bunlardan hangisinin yere göre çekim potansiyel enerjisi daha fazladır? Hangisinin enerjisi daha azdır? Neden? Açıklayınız.
Cevap: Bu kuşların ağırlıkları eşit olduğundan dolayı ere göre çekim potansiyel enerjileri aynıdır.
Sıra Sizde
Aşağıda verilen sapan gerdirilerek 1. durumdan 2. duruma gelmiştir. Daha sonra taş serbest kalarak ileriye doğru fırlamıştır. Bu üç durumda sapanın sahip olduğu esneklik potansiyel enerjisi ile ilgili neler söyleyebilirsiniz? Lastik daha fazla gerdirilirse esneklik potansiyel enerjisi nasıl değişir?
Cevap: Sapanda bulunan lastik ne kadar çok gerdirilirse lastikte oluşan enerji bir o kadar da artacaktır. Buda taşın daha fazla ve daha hızlı ileri gitmesini sağlayacaktır.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 3-2
1) Aşağıdaki şekilleri inceleyerek hangi durumlarda iş yapıldığını, hangilerinde yapılmadığını belirleyiniz. Yanıtlarınızın nedenini tabloya yazınız.
2) Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
Enerjinin Korunumu
Sürtünme Kuvveti ve Enerji
Hava ve Su Direncinin Yaşamdaki Etkisi
Hazırlık Çalışmaları
1. Paraşütle atlayan sporcu hangi enerjilere sahiptir? Bu sporcuya etki eden hava direnci, onun kinetik enerjisini nasıl etkiler?
Cevap: Paraşütle yüksekten atlayan bir sporcu kinetik enerjiye sahiptir. Paraşütün kanatlarında biriken hava direnci kinetik enerjisini azaltır ve sporcunun süzüle süzüle yere inmesini sağlar.
2. Hava ve su direncinin yaşamdaki etkilerine örnekler veriniz.
Cevap: Hava direncine uçaklarda ve paraşütler de karşılaşırız. Su direncine ise gemilerde ve yüzerken karşılaşırız.
Acaba cismin sahip olduğu potansiyel ve kinetik enerji nasıl değişir?
Cevap: Cismin karşılaştığı kinetik ve potansiyel enerji su veya hava direnci ile karşılaştığı zaman sürati azalır.
Bir topu düz bir zeminde ittiğinizde top hareket eder. Belli bir mesafeyi aldıktan sonra yuvarlanan top yavaşlar ve bir süre sonra durur. Topun bir süre sonra durmasının nedeni ne olabilir?
Cevap: Topa vurulduğu zaman topta oluşan enerji topun ileri gitmesini sağlar. Topta bulunan enerji bittiği zaman top yavaşlamaya ve bir süre sonra durmaya başlar.
Hareket ettirildiği yüzey değişirse topun aldığı yol yine aynı mı olur?
Cevap: Topun hareket ettiği zemin topun süratinde değişiklik olur. Beton zeminde top daha hızlı giderken kum zeminde top daha yavaş ilerler ve daha çabuk enerjisi biter.
Neler Gözlemlediniz?
Tahta levhayı aynı süratle terk eden arabanın farklı zeminlerde aldığı yollar farklı mıdır? Neden?
Cevap: Evet farklıdır. Yukarıdan serbest bırakılan araba tahta levha üzerinde zemindekine göre daha hızlı yol almıştır. Bunun sebebi tahta levhanın eğimli ve daha pürüzsüz bir zemine sahip olmasıdır.
Oyuncak arabaya beton zemin üzerinde hangi kuvvetler etki etmektedir? Bu kuvvetlerin arabanın kinetik enerjisine etkisi nedir? Arkadaşlarınızla tartışınız
Cevap: Zeminin düz olması ve yer çekiminin etkisi ile arabanın hızı tahta levhadan inerken ki haline göre daha çok yavaşlar.
Ellerinizi birbirine hızlıca sürttüğünüzde ne olur?
Cevap: Ellerimi bir birine hızla sürttüğüm zaman ellerimin içi ısınır.
Bir tahta parçasının zımparalanan yüzeyine dokunduğunuzda ne hissedersiniz? Aşağıdaki etkinliği yaparak soruları yanıtlamaya çalışınız.
Cevap: Zımpara yapılan tahtanın yüzeyi sıcaktır. Tahta yüzeyine dokunduğum zaman tüylerim diken diken olur.
Neler Gözlemlediniz?
Tahta ile kumaşın sürtünmeden önceki ve sonraki sıcaklıkları aynı mı? Neden? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Tahta ve kumaşın önceki sıcaklığı normaldi. Sürtünmeden sonra ikisi de çok fazla ısındı.
1) Aşağıdaki ifadeleri en baştaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduklarına karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Cevap: 4. ÇIKIŞ
2) Sürtünen yüzeylerin ısındığını gösteren örnekler vererek bu durumun nedenini açıklayınız.
Cevap:
-Araba tekerlekleri hızlı döndüğü zaman asfalt yol ile sürtündüğünden dolayı ısınır.
– Zımpara ile düzelttiğimiz tahta kenarı sürtünmeden dolayı ısınır.
– Soğuk havalarda ellerimizi hızla bir birine sürterek ısınırız.
– Halı sahada plastik çimde kayınca bacaklarımız tahriş olur, bunun sebebi bacağımız ve çim saha arasında gerçekleşen sürtünme.
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Ağırlık nedir? Kütle ile ağırlık kavramlarını karşılaştırınız.
Cevap: Kütle bir cismin değişmeyen madde miktarıdır.Ağırlık bir cisme etki eden yer çekimi kuvvetinin büyüklüğüne denir.Ağırlık cismin bulunduğu yere göre değişir fakat kütle değişmez.
2) Kütle çekimi nedir? Dünya’da ve diğer gezegenlerde kütle çekimi nasıl değişir?
Cevap: Dünya`nın ve diğer gök cisimlerinin, üzerinde
bulunan cisimlere uyguladığı çekim kuvvetine kütle çekim kuvveti denir.
3) Fiziksel anlamda iş nedir? Hangi durumlarda iş yapılmaz?
Cevap: Fiziksel anlamda iş, bir cisme kuvvet uygulayıp cismin uygulanan kuvvet doğrultusunda yer değiştirmesidir. Fiziksel anlamda iş yapmış olabilmek için kuvvet uyguladığımız cismin hareket edebilecek şekilde olması gerekmektedir.
4) Kinetik enerji ve potansiyel enerjinin birbirine dönüştüğü durumlara örnekler veriniz.
Cevap: Cisimlerin konumları nedeniyle sahip oldukları enerjiye potansiyel enerji, hareketleri nedeniyle sahip oldukları enerjiye ise kinetik enerji denir.
5) Sürtünme kuvveti, cismin kinetik enerjisini nasıl etkiler? Örneklerle açıklayınız.
Cevap: Örneğin paraşütlere etki eden sürtünme kuvveti paraşütçünün kinetik enerjisiniazaltarak güvenli bir şekilde yere inmesini sağlar. Suda hareket eden varlık ve cisimlere etki eden su direnci onların kinetik enerjisini azaltarak hareketlerinin yavaşlamasına neden olur.
6) Hava ve su direncinin yaşamdaki etkisine örnekler veriniz.
Cevap:
Hava direncinin etkileri:
Su direnci etkileri:
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (D) İş birimi joule’dür.
2) (Y) Fiziksel anlamda yapılan iş uygulanan kuvvetle ters orantılıdır.
3) (Y) Balkondaki saksı yere düşerken saksının çekim potansiyel enerjisi artar.
4) (D) Ellerin birbirine sürtünmesi sonucu ısınmasının nedeni, sürtünme kuvvetinin neden olduğu
kinetik enerji kaybının ısı enerjisine dönüşmesidir.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime gruplarından uygun olanları yazınız.
Cevap:
1) Sabit süratle yatay zeminde hareket eden bir cismin kütlesi arttıkça sahip olduğu …kinetik enerji…… artar.
2) Bir cismin değişmeyen madde miktarına …kütle…. denir.
3) Cisme etki eden yer çekimi kuvvetine …ağırlık……. adı verilir.
4) Belli bir yükseklikte bulunan cisim …çekim potansiyel enerjisi..…… sahiptir.
5) Gerilmiş yay, sıkılmış sünger …esneklik potansiyel enerjisi.…… sahiptir.
6) Taşlı bir yolda arabaya etki eden …sürtünme kuvveti..…… kinetik enerjide azalmaya neden olur.
7) Otomobil, tren gibi araçlar ..hava direncinden…. en az etkilenecek şekilde tasarlanmıştır.
8) Bir sistemde toplam enerjinin değişmemesine …enerjinin korunumu… denir.
9) Sırtında çanta ile yürüyen bir öğrenci fiziksel anlamda …iş…… yapmaz.
10) Su ortamında cisimlere etki eden sürtünme kuvvetine ..su direnci……… denir.
Ç. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Ağırlık ile ilgili verilen açıklamalardan hangileri doğrudur?
I. Kütleye etki eden yer çekimi kuvvetidir.
II. Birimi kilogramdır.
III. Dinamometre ile ölçülür.
Cevap: B
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
2) Aşağıda verilen eşleştirilmiş kavramlardan hangisi arasında bir ilişki yoktur?
Cevap: C
A) Ağırlık-yer çekimi
B) Dinamometre-kuvvet
C) Kütle çekimi-su direnci
D) Kütle- kilogram
4) Aşağıdakilerden hangisinde enerji kaybı belirgin bir şekilde ısı enerjisine dönüşür?
Cevap: C
A) Havuza atılan taşın suyun dibine ulaşması
B) Paraşütçünün yere inmesi
C) Süratli bir otomobilin frenine basılması
D) Raptiyenin kâğıdı delmesi
5) Enis, kuvvet uyguladığı el arabasını, ittiği yönde hareket ettiriyor. Enis’in hangi arkadaşlarının bu durumla ilgili yaptıkları açıklamalar doğrudur?
Betül: Enis fiziksel anlamda iş yapmıştır.
Beyza: Enis aynı kuvvetle cismi daha uzağa hareket ettirirse yaptığı iş artar.
Serhat: Enis’in yaptığı iş, uyguladığı kuvvetle ters orantılıdır.
Cevap: A
A) Betül ve Beyza
B) Beyza ve Serhat
C) Betül ve Serhat
D) Betül, Beyza ve Serhat
7) Yandaki görselde salıncakta sallanan Zehra’nın çıkabileceği en fazla yükseklik ve yere en yakın durumdaki farklı konumları verilmiştir. Buna göre bu durumla ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
Cevap: D
A) b noktasında potansiyel enerji en fazladır.
B) c noktasında kinetik enerji en fazladır.
C) a noktasında potansiyel enerji kinetik enerjiye eşittir.
D) b noktasında kinetik enerji en fazladır.
8) Aşağıdakilerden hangisi hava direncinden en az şekilde etkilenecek şekilde yapılmamıştır?
Cevap: B
A) Uçak B) Paraşüt C) Otomobil D) Tren
9) Fiziksel anlamda yapılan işin birimi aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
Cevap: A
A) Joule B) Newton C) Metre D) Kilogram
11) Yandaki şekilde tuğla sağa doğru çekilerek hareket ettirilmektedir. Daha sonra bu tuğlanın üzerine başka bir tuğla koyup aynı kuvvetle aynı yönde ve miktarda çekilmektedir. Bu durumda yapılan işle ilgili aşağıda verilenlerden hangisi doğru olur? (Cisme etki eden sürtünme kuvveti her iki durumda da F’ten küçüktür.)
Cevap: D
A) Fiziksel anlamda yapılan iş azalır.
B) Fiziksel anlamda iş yapılmamıştır.
C) Fiziksel anlamda yapılan iş artar.
D) Fiziksel anlamda yapılan iş aynıdır.
12) Mehmet, kütleleri ve yere göre yükseklikleri yandaverilen A, B ve C toplarını bulundukları noktalardan
serbest bırakmaktadır. Mehmet topların zemindeki kumda bıraktıkları izleri inceliyor ve yorumları yapıyor. Buna göre Mehmet’in yorumlarından hangisi ya da hangileri yanlıştır?
I. A topunun kumda bıraktığı izin derinliği, C topununkinden daha azdır.
II. B topunun kumda bıraktığı izin derinliği, C topununkinden daha fazladır.
III. C topunun sahip olduğu çekim potansiyel enerjisi, A topunun enerjisinden daha azdır.
IV. B topunun sahip olduğu çekim potansiyel enerji C topunun enerjisinden daha fazladır.
Cevap: A
A) Yalnız I B) I ve II C) II, III ve IV D) I, II, III ve IV
13) Belli bir yükseklikteki bir cisim hava varken ve havasız ortamda serbest bırakıldığında, havasız ortamda daha çabuk yere ulaşıyor. Bunu gözlemleyen bir öğrenci aşağıdaki yorumları yapıyor. I. Hava cisme bir direnç uygular.
II. Hava direnci cismin hızında azalmaya neden olur.
III. Cismin havasız ortamda yere çarptığı andaki kinetik enerjisi daha fazladır. Öğrencinin yaptığı yorumlardan hangileri doğrudur?
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
A. MADDENİN TANECİKLİ YAPISI
Maddenin Yapısı
Moleküler insanın çok küçük olmasının nedeni ne olabilir?
Cevap:
Maddeyi oluşturan bir atomun içinde neler olabilir?
Cevap:
1. Aşağıdaki görselde yer alan buz, su ve su buharındaki tanecikler arasındaki boşluklar neden farklıdır?
Cevap: Maddelerin tanecikleri titreşim, dönme ve öteleme hareket yapabilirler. Yaptkları bu harekete bağlı olarak maddeler farklı hallerde bulunur.Katı bir madde olan buz ısı aldığında taneciklerinin hareketliliği artar. Buz 0°C sıcaklıkta erimeye başlar. Madde hal değiştirip sıvılaştığında tanecikleri arasındaki boşluk artar. Suya ısı verilmeye devam ettiğinde ise su buharı hâline dönüşür. Gaz haline geçen maddenin tanecikleri arasındaki boşluk daha da artmış olur.
2. Katı, sıvı ve gaz hâldeki maddeleri oluşturan tanecikler ne tür hareketler yapar?
Cevap: Maddelerin tanecikleri titreşim, dönme ve öteleme hareket yapabilirler
Acaba atomun yapısı nasıldır? Atomdan daha küçük parçacıklar da var mıdır?
Cevap:
ATOMUN YAPISI
Elementlerin tüm özelliğini gösteren en küçük parçasına atom denir.
Atomu oluşturan parçacıklar farklı yüklere sahiptir. Atomda bulunan yükler; negatif yükler ve pozitif yüklerdir. Atomu oluşturan parçacıklar:
* Cisimden cisme elektrik yüklerini taşıyan negatif yüklü elektron,
* Elektronların yükünü dengeleyen aynı sayıda ama pozitif yüklü olan proton,
* Elektrik yükü taşımayan nötr parcacık nötron.
Neler Gözlemlediniz?
? Hangi renk boncuklar atomdaki hangi tanecikleri temsil etmektedir?
Cevap: mavi ve sarı renkteki boncuklar proton ve nötronu temsil eder.
? Büyük boncuklardan oluşturduğunuz yapı neyi temsil etmektedir?
Cevap: Çekirdeği temsil eder.
? Tellerden oluşturduğunuz çemberler neyi temsil etmektedir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Yörüngeyi temsil ediyor.
SAF MADDE VE KARIŞIMLAR
Molekül Nedir?
Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük taneciklerdir. Sizce insanlar atomun varlığından nasıl haberdar olmuştur? Bu kadar küçük parçacıklar nasıl incelenmiştir?
Cevap:
Atom kelimesini ilk kullananlar bundan binlerce yıl önce Antik Yunan döneminde yaşamiş düşünürlerden Demokritos ve Leukippos’tur. Bu düşünürler atomda uzay boşluğunun varlığını, atomların sürekli hareket halinde olduğunu ve cisimleri oluşturan en küçük yapı taşları olduğunu söylemişlerdir.
Bu görüşe karşı çıkan Aristoteles olmuştur. Aristo, her varlığın 4 temel madde olan ateş, su, toprak ve havadan meydana geldiğini iddia etmiştir. Ancak zamanın bilimsel yöntemleri ve teknolojisinin araştırmalara el vermediği için maddenin atomlardan oluştuğu ancak 19. yüzyılda kanıtlanabilmiştir.
Moleküller birden fazla atomdan oluşur. Moleküllerin yapısı modellerle gösterilebilir. Farklı renklerde oyun hamurları kullanarak çeşitli molekül modelleri tasarlayınız. Bunun için aşağıdaki basamaklardan faydalanabilirsiniz.
Farklı renklerde oyun hamuru, kürdan, tahta parçası ya da tepsi
? Oyun hamurlarının her birinden aynı büyüklükte toplar yapınız.
? Bu toplarla görseldeki gibi farklı molekül modelleri oluşturunuz. Topları birbirine tutturmak için gerektiğinde kürdan kullanınız.
? Oluşturduğunuz modelleri tahta parçası veya tepsi üzerine koyarak sınıfta ya da okulunuzdaki uygun bir mekânda sununuz.
(Bu etkinliği öğrencilerin kendisi yapması gerekmektedir)
? Hangi modeller aynı, hangi modeller farklı atomlardan oluşmuştur? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: 2 atomdan oluşan sarı ve kırmızı renkteki moleküller ve beyaz renkli 3 atomdan oluşan molekül aynı modeldir. Farklı olan diğer modellerdir.
? Oluşturduğunuz modeller arasındaki farklılıklar nelerdir?
Cevap: Atom sayılarındaki ve aynı atomdan oluşmamaktadır.
1) Aşağıdaki tabloda atomu oluşturan tanecikler verilmiştir. Bu taneciklerin yüklerini ve bulundukları yerleri tabloya yazınız.
Cevap:
2) Aşağıda verilen boşluklara 4 farklı molekül modeli çiziniz.
Cevap:
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Saf madde denilince aklınıza neler geliyor?
Cevap: İçine katkı maddesi katılmadan sadece kendi olan maddeler.
2. Su saf bir madde midir? Çevrenizdeki saf maddelere örnekler veriniz.
Cevap: evet maddedir. Su, şeker, tuz, bakır, gümüş, naftalin, oksijen, alkol, alüminyum birer saf maddedir
Yemeğinize attığınız tuz, çayınızdaki şeker, içtiğiniz su birer saf maddedir. Altın, demir, gümüş, bakır da birer saf maddedir. Saf maddeler, element ve bileşik olmak üzere iki grupta sınıflandırılır. Acaba hangi maddeler element, hangileri bileşiktir? Elementler ve bileşikler hangi özelliklere sahiptir?
Cevap:
Yapısında tek tür atom olan maddelere element denir.Hidrojen,karbon,oksijen gibi
En az iki elementin bir araya gelerek özelliklerini kaybedip yeni oluşturduğu saf maddelere bileşik denir.Hidrojen ve oksijen birer element iken su oluşması.
Aşağıda verilen kutucuklarda bazı elementlerin adları, bazılarının ise sembolleri verilmiştir.Bunları inceleyerek eksik kısımları tamamlayınız.
C. KARIŞIMLAR
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Karışım denince aklınıza ne geliyor?
Cevap: Birbirinden farklı maddelerin bir araya getirilmesi.
2. Karışımlara günlük yaşamdan hangi örnekleri verebilirsiniz?
Cevap: şekerli su,tuzlu su,zeytinyağlı su gibi.
Acaba hangi karışımlar homojen hangileri heterojendir?
Cevap:
Homojen karışımlar:
Heterojen karışımlar:
C. KARIŞIMLAR
Neler Gözlemlediniz?
Hangi çözeltileri hazırladınız? Bunlardan hangileri homojen, hangileri heterojen karışımdır?
Cevap: Tuzlu su,Şekerli su›homojen
etil alkol-tuz,su-mürekkep›heterojen
Hazırladığınız çözeltilerden hangisi katı-sıvı, hangisi sıvı-sıvı çözeltilere örnektir?
Cevap: Tuzlu su,Şekerli su,etil alkol-tuz›katı-sıvı
su-mürekkep›sıvı-sıvı
Çözeltileri hazırlarken nelere dikkat ettiniz? Arkadaşlarınzla tartışınız.
Cevap: Heterojen ve homojen olarak ayırmaya çalışarak hazırladım.
Günlük yaşamdan çeşitli karışım örnekleri veriniz. Bunları homojen ve heterojen olarak sınıflandırınız.
Cevap:
heterojen›demir tozu-kükürt tozu
Homojen›şekerli su
Neler Gözlemlediniz?
Kesme şekerin sıcak ve soğuk suda çözünme süreleri aynı mıdır? Neden?
Cevap: Değildir.Kesme şeker sıcak suda daha çabuk erir.Çünkü ısı arttıkça çözünme süresi o kadar hızlı olur.
Eşit kütleli toz ve kesme şekerden hangisi suda daha çabuk çözündü? Neden?
Cevap: toz şeker daha çabuk çözüldü.Çünkü şeker parçacıklı halde olması nedeniyle daha çabuk eridi.
Kaşıkla karıştırılan mı yoksa karıştırılmayan bardaktaki şeker mi daha hızlı çözündü? Neden?
Cevap: kaşıkla karıştırılan daha çabuk eridi.maddeye kuvvet uygulamış olduk
Bu etkinlikten yararlanarak çözünme hızına etki eden faktörleri söyleyebilir misiniz? Arkadaşlarınzla tartışınız.
Cevap: Sıcaklık,Kuvvet
Aşağıda verilen metni okuyunuz. Metinde geçen yiyecek ve içecekleri, homojen ve heterojen karışım olarak sınıflandırınız.
Cevap:
Homojen karışım:maden suyu,gazoz ,ayran,çay
Heterojen karışım:çorba,pilav,fasulye,salata,cacık,kek,
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Şehir çöplüklerindeki metal atıklar diğer atıklardan nasıl ayrıştırılır?
Cevap: Mıknatıs yardımı ile ayırabiliriz.
2. Zeytinyağı-su, şeker-su, tuz-su, saman-kum, un-pirinç karışımlardan birini ayırmak isteseniz ne yaparsınız?
Cevap: su ve şeker karışımını buharlaştırma yöntemi ile ayırabiliriz.
Neler Gözlemlediniz?
? Hangi karışımı, hangi yöntem ile nasıl ayırdınız? Neden?
Cevap:
tuz-su,şeker-su ›buharlaştırma yöntemi
? Tahminleriniz ile kullandığınız yöntemler aynı mıydı? Açıklayınız.
Cevap: Evet aynıydı.
Neler Gözlemlediniz?
? Hangi karışımı, hangi yöntem ile nasıl ayırdınız? Neden?
Cevap:
etil alkol-su› damıtma yöntemi ile
zeytinyağ-su› çökeltme ile ayırma
? Tahminleriniz ile kullandığınız yöntemler aynı mıydı? Açıklayınız.
Cevap: evet aynıydı
Zeynep, tuzu suyun içerisinde çözdürdü. Bunları ayırmak için gerekli düzeneği getirmeye gittiğinde kardeşi bu karışıma kum ve çakıl taşları attı. Zeynep bu karışımdaki maddelerin her birini nasıl ayırabilir? Bunun için hangi ayırma yöntemlerini kullanmalıdır? Bunları sırasıyla aşağıda verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
tuz ile suyu ayırmak için buharlaştırma yöntemi
kum için elem yöntemi ile ayırma
çakıl taşı ise süzerek ayırma yöntemi ile
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 4-4
Aşağıdaki ifadeleri en soldaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Cevap:
D. EVSEL ATIKLAR VE GERİ DÖNÜŞÜM
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Evinizde ya da okulunuzdaki atıklara örnekler veriniz.
Cevap: Cam,kağıt ve plastik atıklar olmaktadır.
Cevap: Evde gıda veya plastik gibi atıkları atarız. Okulda ise yediğimiz yiyeceklerin paketlerini atık olarak adlandırabiliriz.
2. Geri dönüşüm nedir? Hangi maddeler geri dönüştürülebilir?
Cevap: Atıkların ayrıştırılarak geri getirme haline denir.Cam,plastik ve kağıt atıkları geri dönüştürülebilir atıklardır.
Cevap: Geri dönüşüm, bazı maddelerin belirli işlemler sonucu tekrardan kulalnılabilir hale getirilebilme işlemine verilen isimdir. Geri dönüşümde kullanılan maddelere örnek vermek gerekirse ; Plastik, Cam ve kağıt gibi maddelerdir.
Sizce atılan her şey çöp müdür? Aralarında yeniden kullanılması mümkün olanlar da var mıdır?
Cevap: Atılan her şey çöp olmayabilir. Ama atık kutularına attığımız bir çok şey çöptür.
Cevap: Her şey çöp değildir. Pet şişeler,süt şişeleri,meyve ve sebze kabuklar gibi çoğu atıklar geri dönüştürülebilir atıklardır.
Aşağıda verilen atıkları inceleyiniz. Bunlardan geri dönüştürülebilen ve dönüştürülemeyen maddeleri belirleyiniz.
Cevap: Cam şişe,karton,pet şişe,muz kabuğu, elma ve diğer resimdeki her şey geri dönüştürülebilir atıklardır.
Geri dönüşümün kaynakların etkili kullanılması açısından önemini araştırınız. Yukarıda verilen bilgilerden de yararlanarak geri dönüşümün önemini tartışınız.
Cevap: Geri dönüşüm sayesinde doğal kaynaklarımız korunur,ekonomiye katkı sağlanır,enerjiden tasarruf edilir,çöpe atılan kaynaklar azalır ve geleceğe yatırım olarak geri döner.
Atıkları geri dönüşüme kazandırmanın, çevre ve kaynakların etkili kullanımı açısından önemini öğrendiniz. Peki geri dönüşüm ülke ekonomisine nasıl bir katkı sağlar?
Cevap: Bu sayede bir çok kaynağı tasarruflu kullanıyoruz. Geri dönüşüm maddeleri sayesinde tükenebilir kaynakları daha verimli kullanabiliriz.
Cevap: Ülkemizde atıkların geri dönüşümüyle ilgili çalışmalar uzun yıllardan beri sürmektedir.Son zamanlarda bu çalışmalar artmış durumda.Geri dönüşüm ile ilgili yapılan çalışmalar sayesinde ülkede enerjiden tasarruf ederiz,doğal kaynaklarımızı korumuş oluruz,ağaç kesimleri en aza indirilir gibi pek çok kazanımlarımız olur.
Geri dönüşüm tesislerinin ekonomiye katkısını çeşitli kaynaklardan araştırınız. Araştırma sonuçlarından ve yukarıda verilen bilgilerden yararlanarak bu konuyu arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Yumurta ve meyve kabuklarından kağıt karton kutular yapılıyor,Plastik atıklardan naylon ip yapımı gibi geri dönüştürme tesisleri vardır.Bu gibi tesisler sayesinde petrol kullanımı azalıyor,ağaç kesimi azalıyor yani doğal kaynaklar korunmuş oluyor.Bu sayede hem geleceğe yatırım hem de doğa kirletilmemiş oluyor.
Acaba geri dönüşümün ülke ekonomisine başka nasıl katkıları vardır?
Cevap: Geri dönüşüm sayesinde kaynakları daha tasarruflu kullanırız. Bu sayede kaynakları daha az kullanırız.
D. EVSEL ATIKLAR VE GERİ DÖNÜŞÜM
Alışveriş merkezlerinde, mahalle ve sokaklarda aşağıdaki kutulardan gördünüz mü? Acaba bunlar ne işe yarar?
Cevap: Evet bazı kuruluşlarda gördüm. Özellikle sağlık kuruluşlarında bu kutulardan sıkça görüyorum.
Cevap: Evet gördüm.Bu kutular ihtiyaç sahiplerine yardımcı olmaktadır.İnsanlar kullanmadıkları ama çok kötü olmayan eşyalarını bu kutulara bırakarak ihtiyaç sahiplerine yardımcı oluyorlar.
Bu projede sizden beklenen, yeniden kullanılabilecek eşyaları ihtiyaç sahiplerine iletebilmek için çalışmalar yapmanızdır. Projenizi geliştirirken aşağıda verilen bilgilerden yararlanabilirsiniz.
Proje Çalışması
1. Sınıfınızda gruplara ayrılınız.
2. Grup içinde bir proje yöneticisi ve üyeleri belirleyiniz.
3. Projeniz için gerekli araç ve gereçleri belirleyiniz.
4. İki adet büyük karton kutu (Çamaşır ya da bulaşık makinesi kutusu olabilir.) bulunuz. Bu kutuların üst kısımlarına kitap ya da oyuncakların sığabileceği büyüklükte delikler açınız. Kutuları boya ya
da renkli kâğıtlarla süsleyiniz. Kutulardan birinin üzerine kitap, diğerinin üzerine oyuncak kumbarası yazınız.
5. Akrabalarınıza, komşularınıza ve arkadaşlarınıza kullanmadıkları kitapları sizlere ulaştırmaları
için duyurular yapınız. Bunun için küçük kâğıtlardan el ilanı hazırlayabilirsiniz.
6. Topladığınız kitap ve oyuncakları yaptığınız kumbaralarda biriktiriniz ve bunları ihtiyaç sahiplerine ulaştırmak için büyüklerinizden yardım alınız.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 4-5
Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
1. Hangileri geri dönüştürülebilen maddelerdir?
Cevap: 1-2-3-4-5-6-8
2. Hangileri geri dönüşümü mümkün olmayan maddelerdir?
Cevap: 7-9
Işığın Soğurulması Nasıl Gerçekleşir?
Gökkuşağında neden farklı renkler oluşur?
Cevap: Güneşten yayılan ışınların hepsi karışık halde bulunduğu için beyaz ışık olarak adlandırılır. Beyaz ışık olarak adlandırdığımız bu ışın başka bir maddenin içinden geçerken içinde bulunan dalga boyaları yön değişiyor bu nedenle ışıklarda farklı yöne dağılıyor. Böylelikle kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renklerini görmüş oluruz.
Işığın yansıması ve kırılması nasıl gerçekleşir?
Cevap: Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğru geçerken kırılır. Işık kaynakları parlak bir yüzeye çarparak yansımayı gerçekleştirir. Yansıma sırasında ışığın hızı, enerjisi, frekansı, rengi gibi özellikleri değişmez.
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Güneş enerjisinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarını araştırınız.
Cevap:
Güneş panellerinden elektrik enerjisine dönüştürülür su ısıtılması evlerde, iş yerlerinde, okullarda, hastanelerde, ulaşımda, iletişimde, tarım ve ticarette kullanılmaktadır
2. Yazın açık renkli, kışın ise koyu renkli kıyafetler tercih edilmesinin nedeni ne olabilir?
Cevap: Havanın yazın sıcak olmasından kaynaklı güneşi çekmemesi için açık renkli kıyafetler giyilir.Kışın ise sıcağı çekmesi için koyu renkli giysiler tercih edilir.
Paraların sıcaklıklarında nasıl bir değişim oldu?
Cevap: Güneşte duran para ısındı,gölgede olan paranın sıcaklığı azaldı
Bardaklardaki sulardan hangisinin sıcaklığı arttı?
Cevap: Güneşte olan bardaktaki suyun sıcaklığı arttı.
Güneş ışığı alan cisimlerin sıcaklıklarında artış gözlenmesinin nedeni nedir? Arkadaşlarınızla
tartışınız.
Cevap: Güneş ısı yayan bir yıldızdır.Bu yüzden güneşin gördüğü cisimlerde onun ısısını alarak sıcaklıkları artar.
Aynı yerde yürümelerine rağmen Özgür’ün güneşten daha fazla etkilenmesinin nedeni ne olabilir?
Cevap: Açık renkli giysiler ısıyı başka bir yere yansıtır.Koyu renkli giysiler ise ısıyı çeker.Bu yüzden Özgür güneşten daha çabuk etkilenmiştir.
5. ÜNİTE: A. IŞIĞIN SOĞURULMASI
Cisimler Nasıl Renkli Görünür?
Güneş Enerjisi
Neler Gözlemlediniz?
Dönmenin etkisiyle dairedeki tüm renklerin görünümünde bir değişim oldu mu? Nasıl?
Cevap: Evet oldu.Tüm renkler birleşik hale geldi.
Tüm ışık renkleri birleştiğinde ne olur? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Beyaz ışık oluşur.
Hepsini birden algıladığı için daireyi beyaza yakın bir renkte görürsünüz. O hâlde beyaz ışığın tüm ışık renklerinin bileşiminden oluştuğunu söyleyebilir misiniz?
Cevap: Evet söyleyebiliriz.
Güneş ışığı beyaz ışık olmasına rağmen etrafınızdaki cisimler neden farklı renklerde görünür? Peki pamuğun beyaz, kömürün siyah görünmesinin nedeni nedir? Bu durumun ışığın yansıması ve soğurulması ile bir ilişkisi var mıdır?
Cevap: Güneşten gelen beyaz ışık bir cisme çarpar. Bu cisim gelen beyaz ışığın içindeki renkleri soğurur ve sadece kendi rengini yansıtır.Böylece bir cismin hangi renkte olduğunu görebiliriz
Acaba güneş enerjisi nerelerde kullanılır?
Cevap: Güneş enerjisinden elektrik üretimi en yaygın olanıdır.Çok eski zamanlarda kol saatleri ve hesap makinelerinde de kullanılmıştır.Sokak lambası,trafik lambaları gibi cisimlerde de kullanılmaktadır.
1) Güneş altında kalan bir otomobilin sürücüsü aracına bindiğinde direksiyonun ve koltukların çok sıcak olduğunu fark ediyor. Direksiyon ve koltukların sıcak olmasının nedeni nedir? Yanıtınızı aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Güneşin altında kalan aracın,güneşin yaydığı ısıyla ısınmasının ardından direksiyon ve koltuklarda bu sıcaklığı çekerek ısınmışlardır.
2) Aşağıdaki cisimlere farklı renk ışık altında bakılıyor. Bu cisimlerin hangi renkte göründüklerini belirleyerek verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
Aynalar ve Kullanım Alanları
Düz Ayna
Çukur Ayna
Tümsek Ayna
Hazırlık Çalışmaları
1. Aynaya baktığınızda kendinizi nasıl görürsünüz?
Cevap: Aynaya baktığımız zaman kendimizi olduğumuz gibi aynı şekilde görürüz. Kısacası aynalar bize kendimizi gösterir.
2. Günlük yaşamda aynaları nerelerde ve hangi amaçlar için kullanırsınız?
Cevap: Günlük yaşantımızda aynaları kendimizi görmek ve incelemek için kullanırız.
Peki, aşağıdaki görselde olduğu gibi, mağazanın belirli noktalarında bulunan aynalarla hiç karşılaştınız mı? Sizce bu aynalar hangi amaçla kullanılır?
Cevap: Evet karşılaştım. Bence bu aynalar bizlerin görüş açısını genişletmek için konmuştur. Arkamızı ve etrafımızı görmek için bu aynalar kullanılır.
Neler Gözlemlediniz?
Düz, çukur ve tümsek aynalarda oluşan görüntüler nasıldır?
Cevap: Düz aynalara bakarak kendimizi olduğumuz gibi görürüz. Çukur aynalarda ise üzerine gelen ışınları belli bir noktada toplayan aynalardır. Çukur aynalar ise ışınları yayar.
Aynaları yaklaştırdığınızda ya da uzaklaştırdığınızda aynalardaki görüntüleriniz nasıl değişti?
Cevap: Aynaları yakınlaştırdığımızda kendimizi daha büyük görürüz. Aynayı uzaklaştırdığımız zaman ise daha geniş alanları görürüz.
“AMBULANS” yazısını aynalara bakarak okuyabildiniz mi?
Cevap: AMBULANS yazısını okumakta çok zorlandım.
“AMBULANS” yazısını düz aynada okuyabilmek için kâğıda nasıl yazmak gerekir? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Ambulans yazsını tersten yazmamız gerekmektedir.
Metal bir kaşığın iç yüzeyine hiç baktınız mı? Baktıysanız kendinizi nasıl gördünüz?
Cevap: Kendimi olduğumdan çok farklı gördüm. Kendimi küçük ve garip bir şekilde gördüm.
BÖLÜM SONU DEĞERLENDİRME 5-2
1) Aşağıdaki görselleri inceleyerek verilen soruları yanıtlayınız.
a) Resimlerdeki ayna çeşitleri nelerdir?
Cevap: 1. Görselde düz ayna, 2. aynada çukur ayna 3. resimde ise tümsek ayna vardır.
b) Bu aynalarda oluşan görüntülerin özelliklerini noktalı yerlere yazınız.
Cevap: 1. Görselde bulunan aynada kendimi normal bir şekilde gördüm. 2. Görselde bulunan aynada kendimi ters gördüm. 3. Görselde ise kendimi farklı bir şekilde gördüm.
2) Aşağıdaki ifadeleri en baştaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin doğru (D) ya da yanlış (Y) olduklarına karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Neden ışık ışınları merceklerde doğrultularını değiştirir
Işık ışınları birçok yolla kırılabilir. Su damlaları ile karşılaştığında nasıl kırılıyorsa merceklerle de karşılaşınca da kırılabilir. Işınlar merceklerde doğrultularını değiştirebilirler. Çünkü, camdan yapılan merceğin yoğunluğu, ışığın geldiği havadan daha yoğundur. Işık hızının, farklı yoğunluktaki saydam maddelerde değişmesi sonucu, yüzeye dik gelen ışınlar dışındaki ışınların doğrultu değiştirmesi kırılma olayına neden olur.
Işık hangi yüzeyde nasıl yansır
Güneşten gelen ışık saydam olan maddeler üzerinde yasıma özelliği bulunmaktadır. Güneş ışınlarını evrene salmaktadır, evrede yol alan ışınlar ozon tabakasında zararlı ışınlar emilmektedir, ondan sonra güneş ışınları dünyamıza gelmekte ve saydam maddelere değerek yansıması tamamlanmaktadır.
5. ÜNİTE: C. IŞIĞIN KIRILMASI VE MERCEKLER
Hazırlık Çalışmaları
1. Sudaki bir taşın gördüğünüz yerden daha derinde olmasının nedeni nedir?
Cevap: Işığın kırılmasından kaynaklı suyun içindeki cismi daha yakın görürüz.
2. Cam vazodaki çiçeklere baktığınızda, çiçeğin saplarının kırıkmış gibi görülmesinin nedeni ne olabilir?
Cevap: Işığın kırılmasından kaynaklı sapları kırık olarak görülür.
Acaba ışığın bir ortamdan başka bir ortama geçerken kırılmasının nedeni nedir?
Cevap: Bir saydam ortamdan başka bir saydam ortama geçen ışık ışınlarının bir kısmı bu iki ortamı ayıran sınır üzerinden yansırken bir kısmı da doğrultusunu değiştirerek diğer ortama geçer.
Acaba ışık hızı her ortamda aynı mıdır? Bunun için aşağıdaki tabloyu inceleyiniz.
Cevap: Hayır aynı değildir.Işık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçerken normale yaklaşacak şekilde kırılır. Işık ortam değiştirirken hızı da değişir.
Aşağıdaki şekilleri inceleyiniz. Işığın bu ortamlarda izlediği yolları dikkate alarak ortamların yoğunluklarını karşılaştırınız. Buradan hareketle kırılma olayının sebebini açıklayınız.
Cevap: A ortamı sudur. Gelen ışık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçmiştir .C ortamı cam D ortamı ise havadır.Burada da ışık çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçmiştir.
Mikroskop, büyüteç gibi araçlar yapılarındaki hangi kısımlar sayesinde cisimlerin büyük görünmesini sağlar? Hiç düşündünüz mü?
Cevap: Mercekler sayesinde cisimleri büyük gösterirler.
5. ÜNİTE: C. IŞIĞIN KIRILMASI VE MERCEKLER
Neler Gözlemlediniz?
Işık demetlerini, mercekler üzerine gönderdiğinizde ne gözlemlediniz?
Cevap: İki mercekte de farklı bir görüntü ortaya çıkmıştır.
İnce ve kalın kenarlı merceklerden geçen ışık nasıl bir yol izledi? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: İnce kenarlı mercek ışığı toplarken kalın kenarlı mercek ışığı dağıtma özelliği gösterdi.
Acaba cam kırıkları orman yangınlarına nasıl neden olur?
Cevap: Cam kırıklarından güneşten gelen ışığın cam yoluyla ağaçlara veya otlara yansımasıyla o ısı bir süre sonra ateşe dönüşür.
Neler Gözlemlediniz?
? Mercek ve cam şişe ile ışınları gazete kâğıdı üzerinde odaklayıp beklettiğinizde kâğıtta nasıl bir değişim oldu?
Cevap: İnce kenarlı mercek üzerine düşen ışığı toplama görevi görmektedir.Bundan dolayı odaklandığı yeri ısıtmıştır.
? Cam şişe hangi tür mercek gibi görev yaptı?
Cevap: İnce kenarlı mercek görevini yapmıştır.
? Etkinlikten yararlanarak ormanlık alanlara bırakılan cam atıkların oluşturacağı tehlikelerin neler olabileceğini arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Cam atıkları ışık yansımasından dolayı yangın riskini oluşturur.
Göz kusurlarının giderilmesinde gözlük, lens gibi yapısında mercek bulunan araçlar kullanılır. Acaba mercekler başka nerelerde kullanılır?
Cevap:
İnce kenarlı mercekler;
Kalın kenarlı mercekler;
1) Aşağıdaki kavramları açıklamalarla uygun şekilde eşleştiriniz.
Cevap:
2) Aşağıdaki görsellerde saydam ortamdan başka bir saydam ortama geçen ışınların izledikleri yollar verilmiştir. Buna göre verilen soruların yanıtlarını noktalı yerlere yazınız.
a) Doğrusal ilerleyen ışık neden doğrultu değiştirir?
Cevap: Farklı bir ortama geçtiği için yoğunluktan dolayı doğrultu değiştirir.
b) Ortamların birbirlerine göre yoğunluklarını karşılaştırınız.
Cevap: K ve L ortamları gelen doğrultu az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçmiştir.M ve N ortamları gelen doğrultu çok yoğun ortamdan az yoğun ortama geçmiştir.
c) Her bir olayda ortam değiştiren ışığın hızı nasıl değişmiştir?
Cevap: Ortam farklı olduğu için ışık hızı da ortama göre değişmiştir.
3) Aşağıdaki merceklere gelen ışığın merceklerden geçerken nasıl kırılacağını çizerek gösteriniz. Merceklerin odak noktalarını belirleyiniz ve mercek çeşidini verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
5. ÜNİTE SONU DEĞERLENDİRME SORULARI
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Düz, çukur ve tümsek aynalar nerelerde kullanılır? Örnekler veriniz.
Cevap: Tümsek ayna taşıtlarda yan ayna, mağazalardaki güvenlik aynaları, otopark ve kavşaklardaki kontrol aynaları olarak kullanılır. Çukur aynalar araba farlarında, el fenerlerinde kullanılır. Düz aynalar ise evlerde, iş yerlerinde, vitrinlerde, kuaförlerde, marketlerde kullanılır.
2) Düz aynaya 2 m uzaklıkta bulunan bir kişinin aynada oluşan görüntüsünün aynaya uzaklığı ne
kadardır? Bu kişinin görüntüsünün özellikleri nasıldır?
Cevap: Görüntünün aynaya uzaklığı 2m’dir Görüntü kişiyle aynı boyda ve büyüklükte, aynaya eşit uzaklıkta ve kişiye göre simetriktir.
3) Gündüz dışarıda gördüğünüz siyah bir kedinin, siyah; beyaz bir tavşanın ise beyaz görünmesinin nedenini nasıl açıklarsınız?
Cevap: Siyah kedi üzerine vuran ışığı tamamını alarak siyah olur. Beyaz tavşan ise beyaz ışığı yansıttığı için beyaz görünür.
4) Işığın kırılması olayının nasıl gerçekleştiğini günlük yaşamdan örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Vazodaki çiçeğin sapının dışarıdan kırık görülmesi, gölün veya denizin içindeki taşın olduğundan daha yakın görülmesi gibi.
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (D) Işığın madde ile etkileşimi sonucu soğurulma gerçekleşebilir.
2) (Y) Siyah cisimler, ışığı, diğer renkteki cisimlere göre daha az soğurur.
3) (D) Güneş enerjisi yenilenebilir bir enerji kaynağıdır.
4) (Y) Düz aynalarda oluşan görüntü cisimden daha büyüktür.
5) (Y) Tümsek aynalar, iç yüzeyi parlatılmış küresel aynalardır.
6) (Y) Çukur aynada oluşan görüntü daima cisimden küçüktür.
7) (D) Beyaz ışık tüm renklerin bileşiminden oluşur.
8) (D) Kırmızı renkteki bir şapka beyaz ışık altında kırmızı görünür.
9) (Y) Kalın kenarlı mercekler, hipermetropluğun giderilmesinde kullanılır.
10) (D) Ortam değiştiren ışık, sürati değiştiği için kırılır.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime
gruplarından uygun olanları yazınız.
Cevap:
1) Işığın madde tarafından tutulması olayına soğurulma denir.
2) Üzerine gelen beyaz ışığın tamamını yansıtan bir cisim beyaz görünür.
3) Çukur aynaya çok yakın mesafedeki cismin görüntüsü düz ve cisimden
büyük boyutta oluşur.
4) Bir cisim üzerine gelen ışığı tamamen soğuruyorsa siyah görünür.
5) Mağazalarda güvenlik amacıyla tümsek ayna kullanılır.
6) Işığın saydam bir ortamdan başka bir saydam ortama geçerken yön ve doğrultu değiştirmesine kırılma adı verilir.
7) Üzerine gelen paralel ışınları kırarak bir noktada toplayan mercekler ince kenarlı
merceklerdir.
8) Paralel ışınları dağıtarak kıran merceklere kalın kenarlı mercekler denir.
9) Bir mercekten geçen ışınların ya da bunların uzantılarının kesiştiği noktaya odak noktası denir.
Ç. Aşağıdaki kutucuk numaralarını kullanarak verilen soruları yanıtlayınız.
Cevap:
1) Hangisinde düz ayna kullanılır? 1-6-7
2) Hangisinde çukur ayna kullanılır? 2-4-5-9
3) Hangisinde tümsek ayna kullanılır? 3-8
D. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Dört öğrencinin aynalar ve bunların kullanım alanlarıyla ilgili verdikleri örnekler aşağıda sıralanmıştır.
Buna göre hangi öğrencinin verdiği örnek yanlıştır?
Zehra: El fenerinde bir çukur ayna kullanılır.
Tarık: Dikiz aynası, bir çukur aynadır.
Betül: Düz aynalar periskop yapımında kullanılır.
Emir: Makyaj aynası bir çukur aynadır.
Cevap: C
A) Zehra B) Betül C) Tarık D) Emir
2) Elinde tuttuğu kâğıt ile düz ayna karşısına geçen Beyza, kâğıttaki yazıyı aynadan nasıl görür?
Cevap: B
3) Çukur aynalarla ilgili verilenlerden hangisi doğrudur?
Cevap: D
A) Cisim aynaya çok yakın mesafedeyken oluşan görüntü terstir.
B) Cisim aynadan çok uzakta iken oluşan görüntü, düzdür.
C) Cisim nerede olursa olsun görüntü her zaman ters olur.
D) Cisim aynaya yakınken oluşan görüntü cisimden büyüktür.
4) Yandaki görselde ayna karşısındaki mumun görüntüsü verilmiştir. Bu görüntü aşağıdaki hangi ayna veya aynalarda oluşmuş olabilir?
I. Düz ayna
II. Çukur ayna
III. Tümsek ayna
Cevap: B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III
5) Bir cisme beyaz ışık altında bakıldığında cisim, yeşil görünmektedir. Buna göre bu cisim
aşağıdakilerden hangisi olabilir?
Cevap: A
6) Aşağıdaki elbiselerden hangisi ışığı en çok soğurur?
Cevap: B
A) Kırmızı elbise B) Siyah elbise C) Beyaz elbise D) Yeşil elbise
7) Aşağıdaki kutulara kırmızı ışık altında bakıldığında hangisi ya da hangileri siyah görünür?
Cevap: B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III
8) Ormanlık alanlara bırakılan bazı nesneler mercek özelliği gösterir. Güneş ışınlarının bu
nesnelere ulaşması sonucu yangınlar çıkabilir. Buna göre verilenlerden hangileri yangın çıkarabilir?
I. Cam şişe tabanı
II. Su dolu cam kavanoz
III. Saydam olmayan plastik şişe
Cevap: A
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
9) Bir öğrenci içlerinde mercek bulunan iki kutuya asal eksene paralel ışık demeti gönderiyor.
Işınlar kutudan şekildeki gibi kırılarak uzaklaşıyor.
Öğrenci daha sonra kutularda hangi mercek olduğunu tahmin ediyor ve bununla ilgili aşağıdaki
yorumları yapıyor. Buna göre öğrencinin yorumlarından kaç tanesi doğrudur?
? 1. kutuda ince kenarlı mercek vardır.
? 2. kutuda kalın kenarlı mercek vardır.
? 1. kutudaki merceğin odak noktası kutudan ayrılan ışınlar tarafındadır.
? 2. kutudaki merceğin odak noktası gelen ışınların olduğu tarafta yer alır.
Cevap: D
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
10) Aşağıdaki araçlardan hangisinde güneş enerjisi ısı enerjisine dönüştürülerek kullanılır?
Cevap: C
11) Aylin, Güneş ışığından yararlanarak kaptaki suyun daha kısa sürede ısınmasını sağlayacak
düzeneği optik bir araç kullanarak hazırlıyor. Buna göre Aylin, düzeneğinde hangi optik aracı kullanmıştır?
Cevap: A
A) İnce kenarlı mercek
B) Kalın kenarlı mercek
C) Tümsek ayna
D) Çukur ayna
12) Hava ortamından cam ortamına gelen ve gelme açısı 0c den farklı olan ışık ışınının izlediği yolu gözlemleyen dört öğrenci farklı yorumlarda bulunuyor. Hangi öğrencinin yaptığı yorum yanlıştır?
Cevap: C
A) Ali B) Beyza C) Yusuf D) Ayşe
13) Mercekler üzerine gelen ışık ışınının izlediği yol, aşağıdakilerden hangisinde doğru gösterilmiştir?
Cevap: D
14) Aşağıdaki araçlardan hangisinin yapısında kalın kenarlı mercek bulunur?
Cevap: D
15) Hava ortamından gelen ışık ışınları;
I. İnce kenarlı mercek
II. Tümsek ayna
III. Kalın kenarlı mercek
yukarıdakilerden hangilerinde kırılmaya uğrayabilir?
Cevap: B
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
16) Birbirinden farklı iki saydam ortamdan geçen ışığın izlediği yol hangi seçenekteki gibi olamaz?
Cevap: B
17) Yandaki görselle ilgili aşağıdakilerden hangisine kesinlikle ulaşılamaz?
Cevap: C
A) Işık ışınının geçtiği ortamlar farklıdır.
B) Işığın kırılması olayı gerçekleşmiştir.
C) Işık ışınının gelme açısı, kırılma açısına eşittir.
D) Işık ışını az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçmiştir.
18) Aşağıda verilen mercek çeşitlerinden hangisi büyüteç olarak kullanılamaz?
Cevap: B
19)
I. Akvaryumdaki balığın yüzeye daha yakın yerde görünmesi
II. Vazodaki çiçeklerin su içindeki saplarının kırılmış gibi görünmesi
III. Aynaya bakan kişinin kendini olduğu gibi görmesi
Yukarıdaki olaylardan hangisi ya da hangileri ışığın kırılması ile ilgilidir?
Cevap: C
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III
20) Kapalı bir otoparka girerken güvenlik görevlisinin arabanın altına bakmak için kullandığı ayna ile ilgili Özlem, aşağıdaki yorumları yapıyor:
I. Bu aynada oluşan görüntü daima cisimden küçüktür.
II. Bu aynalar daha geniş alanları gösterir.
III. Bu aynalar evlerde görüntüyü büyütmek için kullanılır.
Buna göre Özlem’in yorumlarından hangileri doğrudur?
Cevap: A
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
E. Aşağıdaki soruları yanıtlayarak bulmacayı çözünüz.
Cevap:
1) Çukur aynalar kullanılarak Güneş ışığının odaklanmasıyla yemek pişirilen araçlara ne ad verilir? ()
2) Işığın ortam değiştirirken doğrultu değiştirmesine ne ad verilir? .(KIRILMA)
3) Işığın madde tarafından tutulmasına ne ad verilir?(SOĞURULMA)
4) Tüm ışık renkleri bir araya geldiğinde hangi renk elde edilir?(BEYAZ)
5) Kalın kenarlı merceklere ne ad verilir?(IRAKSAK)
6) Kalın kenarlı mercekten kırılan ışığın uzantılarının kesiştiği noktaya ne ad verilir?(ODAK NOKTASI)
7) Bir yüzü sırlanarak oluşturulan cama ne ad verilir?(FİLM)
İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME
Bir bitki veya hayvanın bakımını üstlenmenin faydaları nelerdir?
Cevap: Bitki ve hayvan bakımı insanı psijkolojik olarak rahatlatır ve sakinleştirir. Ayrıca kötü huylarımızdan arınıp içimizi neşeyle toplar. Bu hayvan ve bitkilerin bakımlarını üstlenerek sorumluluk bilincimizde gelişir.
Bitki ve hayvanlarda büyüme ve gelişmeye hangi faktörler etki eder?
Cevap: Bitki ve hayvanalrda büyüme ve gelişmeye beslnme, solunum yapma gibi faktörler etki eder.
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
1. Anne ve babanın üreme hücrelerinden yeni birey nasıl meydana gelir?
Cevap: Eşeyli üremenin mayoz bölünmenin profaz 1 evresinde gerçekleşen krossing-over ve bağımsız gen dağılımı sayesinde oluşan yavru hücreler tıpa tıp anne ve babaya benzemez.
2. Bir anne adayı bebeğini sağlıklı bir şekilde dünyaya getirmek için nelere dikkat etmelidir?
Cevap: Gebe olduğu süre boyunca sağlıksız beslenmemeli, bol su içip sebze yemeği tüketmeli. Düzenli egzersiz yapmalı. Giyim olarak ise dar kıyafetler yerine bol kıyafetler tercih etmeli. Duygusal olarak stres ve üzüntüden uzak olmalı.
Neden tamamen annenizin veya babanızın aynısı olmadığınızı hiç merak ettiniz mi? Kardeşinizle aranızda fiziksel farklılıklar olduğu dikkatinizi çekmiştir. Sizce aynı
anne ve babadan olmanıza rağmen kardeşinizle aranızdaki fiziksel farklılıkların nedeni nedir?
Cevap: Çünkü eşeyli üremede iki taraftan da gelen genler farklı olur. Mayoz bölünmenin profaz 1 evresinde oluşan yavru anne ve babaya tıpa tıp benzemez.
Üreme hücrelerinin mayoz bölünmesiyle oluştuğunu öğrendiniz. Acaba sperm oluşumu erkek vücudunun hangi kısımlarında gerçekleşir?
Cevap: Sperm oluşumu testislerde olmaktadır.
CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME
Aşağıda sperm ve yumurtanın birleşmesinden bebeğin doğumuna kadar olan gelişim evreleri verilmiştir. Bunları inceleyerek sperm, yumurta, zigot, embriyo, fetüs ve bebek arasındaki ilişkiyi yorumlayınız.
Cevap: Yumurta ve spermin birleşmesi ile döllenme olur. Döllenmiş yumurta zigot adını alır. Zigot mitoz bölünmesi geçirir ve embriyo oluşur. Embriyo yani çocuk gelişerek fetis halini alır. Gelişimini tamamlayan fetüs bebek olarak dünyaya gelir.
Döllenmenin başından itibaren yaklaşık 9 ay sonra bebek dünyaya gelir. Bebeğin sağlıklı bir şekilde dünyaya gelebilmesi için anne adayı çeşitli önlemler almalıdır. Peki bunun için neler yapılmalıdır?
Cevap:
1) Aşağıdaki tabloda insanda üreme ve gelişmeyle ilgili kavramlar verilmiştir. Kutucuk numaralarını kullanarak aşağıdaki soruları yanıtlayınız.
a) Hangileri erkek üreme sisteminde bulunur?
Cevap: 2-3-7-11
b) Hangileri dişi üreme sisteminde bulunur?
Cevap: 1-4-5-6
c) Hangileri insanın anne karnındaki gelişim evreleridir?
Cevap: 8-9-10-12
2) Embriyonun sağlıklı gelişmesi için alınması gereken tedbirleri aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
Bitki ve Hayvanlarda Üreme Çeşitleri, Eşeyli Üreme, Eşeysiz Üreme
Hazırlık Çalışmaları
1. Bitki ve hayvanlarda büyüme ve gelişmeye etki eden faktörler nelerdir?
Cevap:
2. Bitki ve hayvanlardaki üreme çeşitlerini çeşitli kaynaklardan araştırınız.
Cevap: Eşeyli üreme gerçekleştirirken; Hayvanlarda yumurta ve spermin birleşimi ile olur. Bitkiler ise üreme organları iç kısımda bulunur. Çiçek sapı, çiçek tablası, çanak yaprak, taç yaprak, erkek organ ve dişi organdan oluşur. Bitkilerde hem erkek hem de dişi üreme hücresi taşırlar.
Eşeysiz üremede ise Patatesin filizlenmesi gibi veya kuru bir soğanın filizinin oluşması gibi durumlara vejetatif üreme denir. Bazı canlılar bölünerek ürerler.
Sıra Sizde
Çevrenizdeki bitki ve hayvanları inceleyiniz. Bunların üreme çeşitlerini karşılaştırınız.
Cevap: Çevremdeki kedi ve köpek gibi hayvanlar iç döllenme sonucu üreme yaparlar. Bitkiler ise polenler aracılığı ile üreme yaparlar. Bitkilerin üstünde bulunan polenler ya bir hayvan aracılığı ile örneğin bir arının çiçeğe konup daha sonra başka bir çiçeğe giderek polenleri taşımasıyla yada rüzgarın etkisiyle çoğaltır.
6. ÜNİTE: CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME: Bitki ve Hayvanlarda Büyüme ve Gelişmeye Etki Eden Faktörler
Neler Gözlemlediniz?
Nohutların büyüme ve gelişme sürecinde neler gözlemlediniz?
Cevap: Bir tohumun büyürken o tohuma su, hava ve sıcaklığın gerekli olduğunu anladık.
Tohumun çimlenme sürecine etki eden faktörler nelerdir?
Cevap: Çimlenme süreci çevresel etkenlerin oluşturduğu bir süreçtir. Bu süreçte yani sıcaklık oluşturarak belli bir sıcaklıkta büyümesini sağlarız. Su vererek tohumun çimlenmesini sağlarız. Enerji vermek içinde oksijenli ortamda bulundurmamız gerekir.
Yaptığınız etkinlikte kontrol edilen, bağımlı ve bağımsız değişkenler hangileridir? Belirleyiniz.
Cevap: Bağımsız değişkenlere ışık, sıcaklık ve hava gibi örnekler verilebilir. Bağımlı değişkenlere ise nohut tanesinini çimlenmesi verilebilir.
Sıra Sizde
Çevrenizdeki bitki ve hayvanları gözlemleyerek bunların büyüme ve gelişme süreçlerini açıklayınız.
Cevap: Çevremizdeki sokak hayvanları iç döllenme yaparak üreyip doğum yaptıktan sonra beslnme yoluyla büyümeye başlarlar. Beslenme yapamayan hayvanlar kısa süre içerisinde hayatını kaybeder. Bitkiler ise polen yolları ile üremesini yapar. Büyümek için güneş ışığına ve suya ihtiyaç duyarlar. Bu ihtiyaçlarını gideremezlerse yakın zamanda solup ölürler.
Araştırma – Tartışma
Bitki ve hayvanlarda büyüme ve gelişmeye etki eden faktörleri çeşitli kaynaklardan araştırınız. Elde ettiğiniz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşarak tartışınız.
Cevap: Bitki ve hayvanların ikiside büyümek için suya, güneş ışıklarına ve oksijene ihtiyaç duyarlar. Hayvanlar suya, yemeğe ve oksijene ulaşamazsa ölürler. Bitkiler ise fotosentez yapamazlarsa ölürler. Güneş ışığı ve su almazsa yine solar ardından ölürler. Büyümeleri için suya, oksijene ve güneş ışığına ihtiyaç duyarlar.
Çevrenizde kedi, köpek, kuş veya balık besleyen bir tanıdığınız var mı? Bahçenizde veya evinizde
bitki yetiştiriyor musunuz?
Cevap: Evimizde bitki yetiştirmekteyiz.
İpek, köpeğin bakımı için neler yapmıştır? Yavru köpek nasıl bir gelişim göstermiştir?
Bir canlının bakımını üstlenmek neden önemlidir?
Cevap: İpek köpeği ile birlikte oyunlar oynamış ona bir kulübe yaparak barınma ihtiyacını bunla karşılamıştır. Köpeğinde aşırı ilgi göstermiş bu da köpeğin sevgiye olan ihtiyacını gidermiştir. Köpeğine mama vererek onun beslenme ihtiyacını da gidermiştir.
1) Aşağıdaki bitki ve hayvanların üreme çeşitlerinin neler olduğunu altlarındaki boşluklara yazınız.
Cevap:
2) Aşağıda bir fasulyenin büyüme ve gelişim süreci gösterilmiştir. Fasulyenin büyüme ve gelişmesine etki eden faktörleri verilen noktalı alanlara yazınız.
Cevap: Fasulye tohumu toprakta oluşmaya başlaması için su, oksijen ve sıcaklığa ihtiyacı olur. Yavaş yavaş büyüyerek su, karbondioksit, mineral, ışık, sıcaklık gibi ihtiyaçları ile daha da büyür. Böylelikle fasulye tohumu büyüyerek fasulyeyi oluşturur.
6. ÜNİTE: Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Bitki ve hayvanlardaki üreme çeşitlerini karşılaştırınız.
Cevap: Bitkiler eşeyli ve vejetatif yolla eşeysiz olarak çoğalırlar. Hayvanlar ise yumurtlama veya doğurma yöntemi ile ürerler. Arada eşeysiz ürüyen hayvanlar da vardır
2) Bir kurbağanın büyüme ve gelişme sürecini açıklayınız.
Cevap: zigot su içinde oluşur. Gelişerek larvaya döner ardından iribaşa dönüşür. Gelişerek ilk yavru sonra ergin kurbağa olur.
3) Bitki ve hayvanlarda büyüme ve gelişmeye etki eden faktörleri açıklayınız.
Cevap: Su, besin, sıcaklık, oksijen büyümelerinde etkilidir.
B. Aşağıda verilen bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (Y) Bitkilerde polenin yumurtayla birleşmesine tozlaşma adı verilir.
2) (Y) Başkalaşım geçiren tek canlı grubu kurbağalardır.
3) (D) Balıklarda yumurtayla çoğalma görülür.
4) (D) Tomurcuklanma bir eşeysiz üreme çeşididir.
5) (Y) Tüm canlıların hayat döngüsü birbirinin aynıdır.
6) (D) Kertenkelenin kopan kuyruğunun yenilenmesi rejenerasyona örnektir.
7) (D) Su, tüm canlıların büyüme ve gelişmesini etkileyen bir faktördür.
C. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz.
Cevap:
1) Menekşede görülen eşeysiz üreme çeşidi. (VEJETATİF)
2) İnsanda embriyonun geliştiği yapı. (RAHİM)
3) Bitkide erkek üreme hücresi. (POLEN)
4) İnsanda embriyonun gelişmesiyle oluşan yapı. (FETÜS)
5) Erkekte spermin üretildiği kısım. (TESTİS)
Ç. Aşağıda verilen diyagramdaki ifadeleri en soldaki ifadeden başlayarak okuyunuz. İfadelerin
doğru (D) ya da yanlış (Y) olduğuna karar vererek doğru çıkışı bulunuz.
Cevap: 2
D. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Yavuz, çeşitli canlıları üreme şekilleri ile eşleştirmektedir. Buna göre Yavuz’un yaptığı eşleştirmelerden hangisi ya da hangileri hatalıdır?
I. Çilek – vejetatif
II. Bakteri – tomurcuklanma
III. Denizanası – bölünme
IV. Hidra – rejenerasyon
Cevap: C
2) I. Döl yatağı II. Testis III. Salgı bezi
IV. Vajina V. Yumurtalık VI. Penis
Yukarıda üremeyle ilgili bazı yapı ve organlar verilmiştir. Bunlardan dişi ve erkeğe ait olanlar
hangi seçenekte doğru olarak verilmiştir?
Cevap: D
3) Aşağıdakilerden hangisi başkalaşım geçirir?
Cevap: B
4) Aşağıdakilerden hangisinin üreme şekli diğerlerinden farklıdır?
Cevap: A
5) Bitki ve hayvanlarda üreme çeşitleriyle ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır?
Cevap: C
6) Bitki ve hayvanlarda büyüme ve gelişmeye etki eden faktörleri araştıran bir öğrenci aşağıdaki
sonuçların hangisi ya da hangilerine ulaşabilir?
I. Tüm canlılar suya gereksinim duyar.
II. Bitki gelişimi için besine ihtiyaç yoktur.
III. Sıcaklık canlı gelişimini etkilemez.
Cevap: A
7) Ülkü, evdeki begonya bitkisinin bakımını üstlendi. Buna göre Ülkü’nün aşağıda yaptığı davranışlardan hangisi bitkinin gelişim sürecine uygun değildir?
Cevap: B
8) Aşağıdakilerden hangisi eşeysiz üreme çeşitlerinden biri değildir?
Cevap: C
9)Yukarıdaki canlılardan hangisi veya hangilerinde doğurarak çoğalma görülür?
Cevap: B
10) Bir öğrenci yaptığı deneyde özdeş bitkilerden birini aydınlık, diğerini karanlık ortama bırakıyor. Diğer tüm şartları eşit tuttuktan sonra bitkinin gelişimini 3 günde bir kontrol ediyor. Öğrencinin yaptığı bu deneye göre;
I. Öğrenci bitki gelişiminde sıcaklığın etkisini araştırmaktadır.
II. Karanlık ortamdaki bitkinin gelişiminin daha az olduğunu gözlemlemektedir.
III. Bitki gelişiminde suyun önemini araştırmaktadır
yargılarından hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: B
11) Hatice Hanım 28 haftalık gebedir. Bebeğini sağlıklı bir şekilde dünyaya getirebilmesi için Hatice Hanım aşağıdaki davranışlardan hangilerini yapmamalıdır?
I. Vücudu zorlayacak hareketlerden kaçınmak
II. Sigara ve alkolden uzak durmak
III. Çok fazla besin tüketmek
IV. Yeterince dinlenmek
Cevap: A
12) I. Zigot gelişimi
II. Bebek oluşumu
III. Embriyo oluşumu
IV. Spermin yumurtayı döllemesi
Yukarıdaki olayların gerçekleşme sırası aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Cevap: D
13) Elma ağacında erkek ve dişi organlarda üreme hücreleri oluşur. Polenin yumurtayla birleşmesi sonucu zigot meydana gelir. Zigot gelişerek tohumu oluşturur. Daha sonra tohumun etrafı meyve ile kaplanır. Toprağa düşen tohum çimlenerek yeni bitkiyi oluşturur.
Yukarıda elma bitkisinin yaşam döngüsü verilmiştir. Buna göre aşağıdaki olayların hangisinden
bahsedilmemiştir?
Cevap: C
14)Yukarıdaki tabloda bazı bilgiler doğru ya da yanlış olarak eşleştirilmiştir. Bu eşleştirmelerden
hangileri doğru yapılmıştır?
Cevap: D
15) Aşağıda dişi ve erkek bireylerde üremeyi sağlayan yapı ve organlar görevleriyle eşleştirilmiştir.
Bunlardan hangisi yanlıştır?
Cevap: A
16) Aşağıdaki yapılardan hangisi ya da hangileri döllenmeden önce oluşur?
Cevap: B
17) Yukarıdaki canlıların üreme şekilleriyle ilgili;
I. Genetik çeşitlilik yoktur.
II. Eşeyli üremeye örnektir.
III. İkisi de tomurcuklanmaya örnektir.
ifadelerinden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: A
ELEKTRİK DEVRELERİ
Ampuller elektrik devresine nasıl bağlanır?
Cevap: Ampullerin uç uca eklenerek oluşturulan bağlama şekline seri bağlama, devreye eklenen ampulün yeni bir akım oluşturacak şekilde bağlanmasına da paralel bağlanma denir.
Ampul parlaklığını artırmak için elektrik devrelerinde nasıl değişiklikler yapılır?
Cevap: Devreye bağlanacak her pil parlaklığı arttırır.
1. Ampuller elektrik devresine hep aynı şekilde mi bağlanır?
Cevap: Ampul elektriğin kullanım yerlerine göre fazla veya az olarak bağlanabilir. Kaç ampul kullanılacağını ve bağlama şekilleri kullanılacağı alana göre değişebilir. Ampullerin bağlanması iki gruba ayrılır;
2. Ampulün parlaklığını etkileyen değişkenler nelerdir?
Cevap: Basit elektrik devresinde ampul ve pül sayısına bağlı olarak parlaklık değişir. Eğer ampulü arttırıp pili sabit tutarsak parlaklık azalır.
Seri ve Paralel Bağlama
Neler Gözlemlediniz?
Devrelere ampulleri nasıl bağladınız?
Cevap: Seri ve paralel bağlama yöntemiyle bağladık.
Her iki devrede ampuller aynı parlaklıkta mı ışık verdi? Neden? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Farklı oldu çünkü bağlama yöntemlerimiz farklı olduğu için.
ELEKTRİK DEVRELERİ
Ampermetrenin gösterdiği değer neyi ifade eder? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Elektrik devresinde devre elemanının üstünden geçen elektrik akımını ölçmeye yarayan ölçüm aletine ampermetre adı verilir. Ampermetre her zaman seri bağlanır. Çünkü devre elemanının üstünden geçeni ölçmektir asıl amacı.
Voltmetreyi devreye nasıl bağladınız?
Cevap:
Voltmetreyi devreye bağladığınızda voltmetre hangi değerleri gösterdi? Neden Arkadaşlarınızla
tartışınız.
Cevap:
Pil sayısı değiştikçe akım şiddeti ve gerilim değerleri nasıl değişti?
Cevap: Pil sayısı arttıkça gerilim değeri artar fakat akım değeri de aynı oranda artmaktadır. Bu yüzden gerilim/akım oranı sabit kalır.
Pil sayısının değişimi gerilim/akım şiddeti oranını nasıl değiştirdi? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Pil sayısı arttıkça gerilim değeri artar fakat akım değeri de aynı oranda artmaktadır. Bu yüzden gerilim/akım oranı sabit kalır.
Seri bağlı devrede akım ve gerilim değeri nasıl değişti? Bu değişim ile ampul parlaklığı arasında
nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: Seri bağlı ampullerde ampul sayısı fazlalaştıkça gerilim bölünür. Ana koldaki dolaysıyla her ampulden gecen akım ve ampulün parlaklığı azalır.
Paralel bağlı devrede akım ve gerilim değeri nasıl değişti? Bu değişim ile ampul parlaklığı
arasında nasıl bir ilişki vardır? Arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Paralel bağlı ampullerden geçen akım ve düşen gerilim ayni olduğu için parlaklıkları da aynidir. Ampul sayısının artması toplam direnci azaltacağı için sadece ana koldaki akım artar.
Aracınızın çalışma prensibini gösteren şemayı aşağıdaki alana çiziniz. Yaptığınız aydınlatma cihazını sınıfa getiriniz. Bu aydınlatma cihazını sene sonunda bir bilim şenliği düzenleyerek sununuz.
Cevap:
Yapacağınız aydınlatma aracı için kullanacağınız malzemeleri ve maliyet hesaplamalarını verilen
noktalı alanlara yazınız.
Cevap: led lamba ve mum
1) Dört adet özdeş ampul, pil ve kablolardan oluşan seri ve paralel bağlı devreler oluşturunuz. Bu
devrelerin şemalarını çizerek devreleri; akım, gerilim ve ampul parlaklığı bakımından karşılaştırınız.
Cevap:
2) Ohm Yasası nedir? Açıklayınız.
Cevap: pil sayısını arttırdıkça gerilim de artar. Gerilimin artmasıyla akımda artar. Fakat gerilim/akım şiddeti aynı kalır. Buna Ohm Yasası denir.
3) Şekil 1’deki devreye bir ampul bağlanarak Şekil 2’deki devre elde edilmiştir. Buna göre
ampullerin parlaklıkları, gerilim ve akım değerleri nasıl değişmiştir? Açıklayınız.
Cevap: 2. şekilde ampul sayısı arttırıldığı için direnç de artmıştır. Fakat parlaklık azalmıştır. Pil sayısı sabit kaldığı için devredeki gerilim aynıdır.
A. Aşağıdaki soruların yanıtlarını verilen noktalı alanlara yazınız.
1) Seri ve paralel bağlı ampullerden oluşan iki ayrı devre şeması çiziniz.
Cevap:
2) Basit bir elektrik devresine özdeş 3 ampulü birer birer seri olarak eklediğiniz durumda ampul
parlaklıklarının nasıl değişeceğini açıklayınız.
Cevap: Ampul sayısı arttıkça parlaklık azalır.
3) Elektrik akımı nedir? Açıklayınız.
Cevap: devredeki pilin ucundan diğer ucuna doğru üretilen bir tür enerji akımıdır
4) Elektrik enerjisi devreye nasıl aktarılır? Açıklayınız.
Cevap: Pilin eksi kutbundan elektronu serbest bırakır. Bırakılan bu elektronlar artı kutbuna çekilir. Bu şekilde elektron akımı gerçekleştirilir.
5) Gerilim nedir? Açıklayınız.
Cevap: Bir iletkenin iki ucu arasında olan güç.
6) Elektrik devresinde bir devre elemanı üzerinden geçen akım ile gerilim arasında nasıl bir ilişki
vardır? Açıklayınız.
Cevap: Gerilim ve akım doğru bir orantılıdır.
B. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (Y) Özdeş ampuller seri bağlandığında paralel bağlandığı duruma göre daha parlak ışık verir.
2) (D) Seri bağlı devrelerde ampul üzerinden geçen akım anakol akımına eşittir.
3) (D) Voltmetre devreye paralel bağlanır.
4) (Y) Ampermetrenin ölçtüğü değer gerilimdir.
5) (D) Elektrik devresinde üretecin bir ucundan diğerine doğru olan enerji aktarımına elektrik
akımı denir.
6) (D) Özdeş ampuller paralel bağlandığında devredeki gerilim değişmez.
7) (Y) Elektrik akımının artması devredeki geriliminin azaldığını gösterir.
8) (Y) Ohm yasası bir ampulün uçları arasındaki gerilim ile üzerinden geçen akım şiddeti arasındaki ilişkiyi açıklar.
C. Aşağıdaki cümlelerdeki noktalı yerlere kutucukların içinde bulunan kelime ve kelime
gruplarından uygun olanları yazınız.
Cevap:
1) Devredeki elektrik akımı ampermetreyle ölçülür.
2) Devreye paralel bağlanan voltmetre gerilim değeri ölçer.
3) Ohm direnç birimidir.
4) Tek bir kol üzerindeki özdeş ampullerden aynı elektrik akımı geçiyorsa devredeki ampuller
seri bağlanmıştır.
Ç. Aşağıdaki soruları okuyarak doğru seçenekleri işaretleyiniz.
1) Ömer; özdeş A, B ve C ampullerini bir pile aşağıdaki şeçeneklerden hangisindeki gibi bağladığında ampuller en parlak ışık verir?
Cevap: B
A) B ve C’yi paralel, A’yı bunlara seri bağladığında
B) A, B ve C’yi paralel bağladığında
C) A, B ve C’yi seri bağladığında
D) A ve B’yi seri, C’yi bunlara paralel bağladığında
2) Elif bir devredeki akım ve gerilimi ölçmek için ampermetre ve voltmetreyi doğru bir şekilde
devreye bağlıyor.
Buna göre Elif’in kurduğu devre aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: D
3) Bir ampul ve pilden oluşan elektrik devresinde ampermetre kullanılarak ampulün üzerinden
geçen akım ölçülmek isteniyor.
Buna göre, yukarıdaki elektrik devrelerinden hangisi ya da hangilerine bağlanan ampermetre
kullanıldığı devredeki ampul üzerinden geçen akımı ölçebilir?
Cevap: C
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) I, II ve III
4) Ahmet, özdeş ampullerle basit elektrik devresi kuruyor. Bu devrede bazı değişiklikler yaparak yandaki gibi bir test devresi oluşturuyor. Buna göre;
I. K ve L uçlarına birer özdeş ampul bağlandığında ampulün parlaklığı artar.
II. K ucuna bağlantı kablosu, L’ye kapalı bir anahtar bağlarsa ampul parlaklıkları değişmez.
III. K ucuna bağlantı kablosu, L’ye ise ampul bağlandığında L kolundan daha çok akım geçer.
hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III
5) Öğrenciler; önce Şekil 1’deki gibi paralel, sonra Şekil 2’deki gibi seri bağlı devreler kuruyorlar.
Bu devrelerde gözlemledikleri farklılıkları aşağıdaki şekilde not ediyorlar.
I. Seri bağlı devredeki ampullerin parlaklıkları daha fazladır.
II. Paralel kollardaki ampermetrelerin gösterdikleri değerlerin toplamı anakol akımına eşittir.
III. Paralel devredeki ampuller seri devredeki ampullere göre daha parlak ışık verir.
Buna göre öğrencilerin gözlemlerinden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: D
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III
6) Kaan aşağıdaki devrenin çalışmasını ve devreden geçen akımı ölçmek istiyor.
Buna göre Kaan, anahtar ve ampermetreyi hangi noktalar arasına bağlamalıdır?
Cevap: C
7) Basit bir elektrik devresine farklı gerilimler uygulanıyor. Bunun sonucunda devrenin ampul sayısı ile gerilim ve direnç arasındaki ilişkiyi gösteren grafikler çiziliyor. Bu grafiklere göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Cevap: C
A) Gerilim arttıkça akım şiddeti sabit kalmıştır.
B) Devreye yeni ampuller bağlandığı için direnç sabittir.
C) Ampul sayısı arttıkça akım değeri artmıştır.
D) Ohm yasasına göre sabit olması gereken değer, akım şiddetidir.
8) I. Ampermetre devreye seri bağlanır.
II. Akım şiddetinin birimi amperdir.
III. Devredeki gerilim arttıkça akım şiddeti de artar.
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: D
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I, II ve III
9) Aşağıdaki tabloda üç farklı elektrik devresine ait akım ve gerilim değerleri verilmektedir.
Tabloya göre aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
Cevap: B
A) I. devredeki ampul en parlak ışık verir.
B) I. ve III. devredeki ampullerin dirençleri aynıdır.
C) III. devredeki ampul en az ışık verir.
D) II. devredeki ampulden en fazla akım geçer.
7. sınıf fen bilgisi dersleri 6 ya oranla epey zorlaştı eskiden olduğu kadar keyif almıyorum artık.Hayat bilgisi dersleri varken çok eğlenceliydi şimdi ise çok zorlaştı.ama çalışarak zayıf almamaya çalışıyorum
Forum Ders Cevapları, Ders Kitabı Cevapları Sitemizde Yer Alan Konular İlkokul, ilköğretim, Ortaokul, 2.Sınıf, 3.Sınıf, 4.Sınıf, 5.Sınıf, 6. Sınıf, 7. Sınıf, 8.Sınıf, Din Kültürü, Fen Bilimleri, Hayat Bilgisi, Matematik, Sosyal Bilgiler, Trafik Güvenliği, Türkçe, Ders Kitabı, Sayfa Cevapları, Gibi Konulardan Oluşmaktadır. Yayınlardan Bazıları, Özgün, Aydın, MEB, Koza, GÜN, Sevgi, Semih Ofset, Yayınları, Ekoyay, Tutku, Gizem, Tuna, SDR Dikey, ATA, ADA, Anadol, Adım Adım, E-Kare, Dizin, Anıttepe, Lisans, Yargı, Berkay, Dersdestek, Bir-Yay, Sonuç, FCM, Yayıncılık, Anka Yayınevi.