A. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1) Dolanma düzlemi nedir? Açıklayınız.
Cevap: Sabit bir nokta etrafında dolanma ve simetrik dolanma hareketleri yapma durumu.
2) Mevsimlerin oluşma nedenleri nelerdir? Belirtiniz.
Cevap: Dünyamız kendi etrafında dönerek gece ve gündüzü meydana getirir. Dünyamız aynı zamanda güneşin etrafında döner. Bu dönüş dünyamızda mevsimlerin oluşmasını sağlar.
3) Eksen eğikliğinin sonuçları nelerdir? Belirtiniz.
Cevap: Bir gökcisimin dönme ekseni ile yörünge ekseni arasındaki açıdır. Eksen eğikliği mevsimlerin oluşmasına, güneş ışınlarının her sene aynı noktaya farklı şekilde düşer. Kuzey ve Güney yarım kürede aynı anda farklı mevsimlerin yaşanmasını sağlar.
4) Dünya’nın hareketleri ve bu hareketlerin sonucunda oluşan değişiklikler nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Dünyanın hareketleri sonucu mevsimler ve gece gündüz oluşur. Dünya kendi etrafında dönerek gece ve gündüzü, güneşin etrafında dönerek mevsimler oluşturur.
5) Günlük değişen hava olayları nelerdir? Belirtiniz.
Cevap: Gümlük hava değişimleri ani şekilde olabilir. Sabah soğuk bir hava varken akşama doğru yağmur yağabilir.
6) Rüzgâr nasıl oluşur? Açıklayınız.
Cevap: Rüzgar alçak basınç ile yüksek basınç arasında meydana gelen hava akımıdır.
7) İklim ve hava olayları arasındaki farkı açıklayınız.
Cevap: İklim bir bölgede alışılagelmiş havaların yaşanmasıdır. Hava olayları ise yağmur, kar, fırtına gibi durumlardır.
8) Meteorolojinin günlük yaşama etkilerini kısaca açıklayınız.
Cevap: Meteoroloji günlük olarak hava durumunu bizlere aktarır ve o gün ona göre kıyafetler giyer planlar yaparız.
9) İklim bilimi ve iklim bilimci kavramlarını kısaca açıklayınız.
Cevap: İklim bilimi hava olaylarını ve ilgili konuların araştırılması ve bilimsel çalışmalar yapılmasıdır. İklim bilimci ise bu araştırmaları yapan kişidir
10) Küresel iklim değişikliğinin nedenleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Bunun temel sebebi insanlardır. İnsanlar havaya saldıkları zararlı gazlar ile ozon tabakasını yok eder ve güneş ışınlarının daha sert dünyamıza vurmasına sebebiyet verir. Sert bir şekilde gelen güneş ışınları dünyamızda iklimlerin ani değişimine sebep olur.
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
1) Dünya’nın dönme ekseni …23 Derece 27’… bir açı ile eğik durmaktadır.
2) Mevsimlerin oluşumunun nedenlerinden biri de …Eksen Eğikliği… dir.
3) ….21 Haziran…… tarihinde Güneş ışınları, Güney yarım küre yüzeyine daha fazla ısı enerjisi aktarır
4) Dünya’nın, yıllık hareketini yaparken izlediği yol ..Elips…..şeklindedir.
5) Havanın yapısında ….Azot…. ve ….Oksijen…gibi gazlar bulunur
6) Yatay yönlü hava hareketlerine ….Rüzgar… denir.
7) Ülkemizde görülen iklimlerden biri de ….Karadeniz…. iklimidir.
8) Havanın yapısında bulunan ve ….Güneş ışığını….. tutan gazlardan biri de metan gazıdır.
9) Sera etkisine neden olan gazların sebep olduğu küresel sıcaklık artışı, …….Küresel İklim değişikliği……… olarak adlandırılır.
10) Sera gazlarının atmosferdeki miktarının artmasına …Fosil Yakıt… kullanımı neden olur
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1) ( D ) Ekvator düzlemi ile Dünya’nın dolanma düzlemi çakışık değildir.
2) ( D ) Güneş ışınları yıl içerisinde sadece bir yarım küreye dik olarak düşer.
3) ( D ) Güneş ışınlarının düşme açısı, yeryüzüne aktarılan ısı enerjisini etkiler.
4) (( D ) Gece ve gündüz sürelerinde farklılık yaşanması, dolanma düzleminin uzunluğundan kaynaklanmaktadır.
5) ( D ) Atmosferdeki su buharı miktarına, nem adı verilir.
6) ( Y ) Günlük sıcaklık farkları, rüzgârların oluşum sebeplerindendir.
7)( Y ) Hava olayları, günlük hayatı her zaman olumsuz etkiler.
8) ( Y ) İklim; dar bir bölgede, uzun sürede değişen ortalama hava koşullarıdır.
9) ( D ) İçilebilir su kaynaklarının azalması, küresel iklim değişikliğinin sonuçlarındandır.
10) ( D ) Küresel iklim değişikliği, gelişmekte olan ülkeleri ilgilendiren bir durumdur
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1) 20 Mayıs 2018’den, 20 Mayıs 2019’a kadar Güneş ışınları Ekvator çizgisine kaç kez dik olarak gelir?
Cevap: B) 2
Türkiye, Kuzey yarım kürede; Avustralya ise Güney yarım kürede bulunmaktadır. Buna göre Dünya hangi konumdayken Türkiye’de yaz, Avustralya’da kış mevsimi yaşanır?
Cevap: C) 3 – 1
3) Aşağıda verilenlerden hangisi, Dünya’nın yıllık hareketinin bir sonucudur?
Cevap: B) Dönme ekseni eğikliği
4) “Yeryüzüne aktarılan ısı enerjisi, Güneş’ten yayılan ışık ışınlarının düşme açısının artmasına bağlı olarak artar.” diyen bir araştırmacı, görüşünü kanıtlamak için;
I. 21 Haziran tarihinde, Yengeç dönencesinde çalışma yapmak
II. 21 Haziran tarihinde, Oğlak dönencesinde çalışma yapmak
III. 23 Eylül tarihinde, Ekvator’da çalışma yapmak
IV. 21 Aralık tarihinde, Oğlak dönencesinde çalışma yapmak
Yukarıda verilenlerden hangi ikisini yaparsa amacına daha net ulaşabilir?
Cevap: A) I ve II
Dünya’ya gelen Güneş ışınları, yukarıdaki görselde gösterilmiştir. Buna göre;
I. Kuzey yarım küre yüzeyinde oluşan ısı enerjisi daha fazladır.
II. Güney yarım kürede yaz mevsimi başlangıcı olabilir.
III. Kuzey yarım kürede dolu yağışı gözlemlenebilir.
Verilenlerden hangileri doğrudur?
Cevap: A) I ve II
6) Aşağıda verilenlerden hangisi, Dünya’yı paralel olarak iki eş parçaya ayırdığı varsayılan hayali çizginin adıdır?
Cevap: B) Ekvator çizgisi
7) Aşağıda bazı tarihler verilmiştir.
I. 21 Aralık
II. 21 Haziran
III. 23 Eylül
IV. 21 Mart
Bu tarihlerden hangilerinde tüm Dünya’da gece ve gündüz eşitliği yaşanır?
Cevap: D) III ve IV
8) Yukarıda görselleriyle birlikte verilenlerden hangileri hava olaylarına örnek gösterilebilir?
Cevap: D) I, II ve III
9) Aşağıda verilen seçeneklerden hangisi iklime ait bir özelliktir?
Cevap: B) Meteoroloji bilim dalına denir.
10) Aşağıda verilenlerden hangisi, gözlem ve analizler sonucu hava tahmininde bulunan bilim insanına verilen isimdir?
Cevap: B) Meteorolog
11) İklime ait özellikleri şöyle sıralayabiliriz:
I. Geniş bir bölgede etkilidir.
II. Tahminî sonuçlardır.
III. En az 35-40 yıllık ortalamalardır.
IV. Çok uzun zaman içerisinde değişiklik gösterebilir.
Yukarıda iklime ait özellikler verilmek istenmiş fakat bir tanesinde hata yapılmıştır. Buna göre kaç numaralı açıklamada yanlışlık yapılmıştır?
Cevap: B) II
12) Aşağıda verilenlerden hangisi, atmosferdeki karbondioksit miktarını artırmaz?
Cevap: C) Güneş enerjisi
13) “Küresel iklim değişikliği, karşılaştırılabilir zaman dilimlerinde gözlemlenen doğal iklim değişikliğine ek olarak doğrudan veya dolaylı olarak atmosferin bileşimini bozan insan faaliyetleri sonucunda, iklimlerde meydana gelen değişiklikler olarak da tanımlanabilmektedir.”
Bu bilgiye göre,
I. Su kaynaklarında azalma
II. Kuraklık yaşanması
III. Beklenmedik fırtınaların oluşumu
Yukarıda verilenlerden hangileri, küresel iklim değişikliğinin sonuçları arasında yer alabilir?
Cevap: D) I, II ve II
14) Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre atmosferdeki sera gazlarının artmasına sebep olan en önemli etken insan faktörüdür
Yukarıda verilenlerden hangileri, atmosferde biriken sera gazı oranını artıran, insan faktörlerindendir?
Cevap: B) I ve III
15) Yeryüzüne yakın su buharı, sıcaklık donma noktasının altına düştüğünde sıvı hâle geçmeden direkt küçük buz kristallerine dönüşür. Oluşan bu buz kristallerine …..kar… denir.
Yukarıdaki noktalı yere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?
Cevap: A) Kar
DNA’nın yapısını daha iyi anlamak için aşağıdaki etkinliği yapınız.
Gerekli Malzemeler
? Turuncu, mavi, pembe, sarı, kahverengi, siyah renkte kâğıtlar
? Mukavva (30 cm x 40 cm)
? Makas ve maket bıçağı
? Madenî para (25 kuruş)
? Yapıştırıcı
? Cetvel
? Kalem
Etkinliğin Yapılışı
? Fosfat molekülü için kahverengi kâğıttan 25 kuruşluk madenî para yardımı ile 18 tane daire kesiniz
? Şeker molekülü için turuncu kâğıttan 1 cm x 2 cm ölçüsünde 18 tane kâğıt kesiniz.
? Adenin bazı için siyah kâğıttan 2 cm x 2 cm ölçüsünde 4 tane kâğıt kesiniz
? Timin bazı için mavi kâğıttan 2 cm x 2 cm ölçüsünde 4 tane kâğıt kesiniz.
? Guanin bazı için sarı kâğıttan 2 cm x 2 cm ölçüsünde 5 tane kâğıt kesiniz
? Guanin bazı için sarı kâğıttan 2 cm x 2 cm ölçüsünde 5 tane kâğıt kesiniz
? Fosfat, şeker ve bazları uygun şekilde birleştirerek adenin, timin, guanin ve sitozin nükleotidlerini oluşturunuz.
? Oluşturduğunuz nükleotidlerden bir zinciri GAGTCATCC olacak şekilde bir DNA zinciri oluşturunuz.
? Karşı zinciri uygun şekilde tamamlayınız.
Neler Gözlemlediniz?
? Karşı zinciri tamamlarken nelere dikkat ettiniz? Açıklayınız.
Cevap: Bunun için düzenli olmasına ve kurallara uygun olmasına çok dikkat ettim.
? DNA modelinizde bulunan şeker molekülünün sayısı hangi molekülün sayısına eşittir? Açıklayınız.
Cevap: Fosfat molekülüne eşit sayıdadır.
? Oluşturduğunuz DNA modelinde kaç tane timin bazı kullandınız? Nedenini açıklayınız.
Cevap: 4 tane mavi kağıt kullandık.
1) Aşağıdaki model üzerinde verilen noktalı yerlere uygun kavramları yazarak modeli tamamlayınız.
2) DNA ile ilgili olarak aşağıdaki tabloda verilen ifadeler doğru ise karşısına ?D”, yanlış ise ?Y” yazarak cevaplayınız
a) DNA çift zincirli bir yapıya sahiptir. –> D
b) Kromozomlar kısalıp kalınlaşarak DNA’lara dönüşür. –> D
c) Her DNA üzerinde sadece bir gen bulunur.–> Y
ç) DNA’nın kendini eşlemesi sırasında oluşan hatalar düzeltilemeyebilir.—>D
d) DNA’nın en küçük yapı birimi nükleotidtir. –> D
e) DNA’nın yapısında deoksiriboz şekeri bulunur. –> D
Canlılara ait özellikler yavrulara nasıl aktarılır?
Cevap: Bu özellikler erkek ve dişilere ait üreme hücrelerinde bulunan DNA larda bulunur. Bu DNA lar meydana gelen yeni canlılara aktarılır.
Genler bazı özelliklerin oluşmasında tek başına yeterli midir?
Cevap: Genler bazı özelliklerin oluşmasında tek başına yeterlidir.
Peki siz annenize mi daha çok benziyorsunuz, babanıza mı? Aşağıdaki etkinliği yaparak buna cevap bulmaya çalışınız.
Cevap: ( Bunu kendiniz yapınız. )
? Diğer aile bireyleri ile benzer ve farklı özellikleriniz nelerdir? Karşılaştırınız.
Cevap: ( Bunu kendiniz yapınız. )
? İnsanların benzer ve farklı özelliklerinin olmasını sağlayan yapılar nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Bu yapılar insanların fiziksel özellikleridir. Fiziksel özellikler ailemizdeki bireylerle benzerlik gösterebilir. Bu benzerlikler bize gen yoluyla geçer.
Yukarıda, insanlarda üreme sonucu bebeğin oluşumu görülmektedir. Peki, bebeğin cinsiyeti nasıl belirlenmektedir? Cinsiyetin belirlenmesinde anne mi yoksa baba mı etkilidir?
Cevap: Doğacak olan bebeğin cinsiyetini erkeklerde bulunan kromozomlar belirler.
1) Aşağıda sağ tarafta kalıtımla ilgili kavramların karışık olarak verilen harflerini, karşılarındaki kutucuklara düzelterek yerleştiriniz. Numaralandırılmış kutucuklardaki harfleri şifre kutusuna sıralayınız.
2) Bezelye bitkisinde uzun boy aleli “U”, kısa boy aleli ise “u” ile gösterilmektedir. Buna göre aşağıda verilen ifadelerin karşısına genotip gösterimlerini yazınız
Homozigot uzun boylu bezelye: UU
Kısa boylu bezelye : uu
Melez uzun boylu bezelye: Uu
3) Aşağıda yeşil renkli bezelyelerin çaprazlanması ve çaprazlanma sonucu oluşan bezelyeler verilmiştir.
Buna göre noktalı yerlere bezelyelerin genotiplerini yazınız. (Yeşil meyve rengine sahip bezelyeler “Y”, sarı meyve rengine sahip bezelyelere “y” baskındır.):
Cevap:
4) Akraba evliliklerinin genetik açıdan olası sonuçlarının neler olabileceğini aşağıda verilen bölüme yazınız.
Cevap: Akrabalar arasında gerçekleşen evliliklerde doğan çocuğun bir çok farklı şekilde sonucu olabilir. Akraba evliliği doğan çocuklarda zeka geriliği ve benzeri olumsuz sonuçların gerçekleşmesi daha olasıdır. Çünkü Bu tür genler çekinik genler ile geçer. Akrabalar arasında genler benzerlik göstereceğinden dolayı bu tür olumsuzluklar gerçekleşebilir.
Yanda verilen görselleri inceleyiniz. İki alyuvardaki şekil farklılığının nedeni ne olabilir?
Cevap: Sol tarafta bulunan alyuvar mutasyon geçirmiş ve anormal bir şekle sahip olmuştur. Sağda bulunan alyuvar ise sağlıklı bir bireye ait alyuvar hücresidir.
Aşağıda verilen arı görsellerini inceleyiniz. Sizce kraliçe arı neden daha büyük, işçi arı neden daha küçüktür? Bu durumun arıların beslenmesi ile ilgisi var mıdır?
Cevap: Bence kraliçe arılar çoğalmayı arttırmak için daha büyük bir yapıya sahiptir. İşçi arılar ise daha hızlı ve atik olabilmek için yapıları küçüktür.
Aşağıda verilen kavramları tanımlayınız.
Cevap:
Mutasyon: Mutasyon ya da değişinim, bir canlının genomu içindeki DNA ya da RNA diziliminde meydana gelen kalıcı değişmelerdir. Mutasyona sahip bir organizma ise mutant olarak adlandırılır. Mutasyonlar, genel olarak germ hattı mutasyonları ve somatik mutasyonlar olmak üzere ikiye ayrılır.
Organizmanın karakteristiklerini değiştirme derecesi, mutasyonun nerde olduğuna ve mutasyonun geni ne denli değiştirdiğinin derecesine bağlıdır.
Modifikasyon:Modifikasyonlar, çevrenin değişimine bağlı olarak bir türün bireylerinde meydana gelen değişimlere verilen isimdir
Yandaki görselde görülen kutup ayılarının, bulunduğu ortamla benzer renkte kılları bulunmaktadır. Sizce kıl renginin kutup ayılarına sağladığı yararlar nelerdir?
Cevap: Bu tüy renkleri sayesinde daha iyi kamufle olarak düşmanlarından kaça bilirler. Bunun yanı sıra bu tüyler onları soğuktan korur ve daha iyi avlanmaları için kamufle görevi görür.
Neler Gözlemlediniz?
? En az hangi renkteki boncuklar toplanmıştır? Belirtiniz.
Cevap: En az sarı renkte boncuk topladı.
? Boncukları toplayan arkadaşınızın, boncukları toplamada öncelik verdiği renk ya da renkler
hangisiydi? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Arkadaşım öncelikli olarak kırmızı ve mavi boncukları topladı. Karışık renkler arasında göze batan eve dikkat çeken boncuklar onlardı çünkü.
Sıra Sizde
Aşağıdaki tabloya siz de canlı örnekleri ve bunların yaşadığı çevreye nasıl adaptasyon sağladıklarını yazınız.
Canlı Türü : Çöl Tilkisi
Yaşadığı Çevreye Adaptasyonu : Bu tilkiler turuncu renktedir ve çöl renkleri ile uyumlu tüyleri vardır.
Canlı Türü : Deve
Yaşadığı Çevreye Adaptasyonu : Devler susuz bir çevrede yaşadığı için uzun süre susuz yaşayabilmektedir.
Canlı Türü : Aslan
Yaşadığı Çevreye Adaptasyonu : Kırsal alanda yaşayan aslanlar renkleri ile iyi bir avcıdır.
Canlı Türü : Köpekbalığı
Yaşadığı Çevreye Adaptasyonu : Renkleri ile kolayca gizlenebiliyor ve avlanabiliyor.
Yukarıdaki görsellerde soğuk ve sıcak bölgelerde yaşayan tilkiler görülmektedir. Bu canlıların ortak özellikleri nelerdir?
Cevap: Solda bulunan görselde beyaz tilki kar soğuklarına karşı kalın tüylere sahiptir. Avlanabilmesi için de beyaz kürkü ortama uygundur.
Sağda bulunan görselde ise kırsal alanda bulunan bir sırtlan ince tüylere ve ortama uygun renklere sahiptir.
1) Farklı türe ait canlılar, benzer adaptasyonlar gösterebilir. Bu canlılara ve bunların göstermiş olduğu adaptasyonlara örnekler yazınız.
Cevap: Kutuplarda yaşayan ayı,tilki ve tavşanlar aynı renk tüylere sahiptir.
2) Doğal seçilim nedir? Açıklayınız.
Cevap: Bir canlının yaşadığı bölgeye adaptasyonunun daha elverişli olması durumu.
3) Doğal seçilime neden olan faktörleri sıralayınız.
Cevap: Buna sebep olan ana faktör hayatta kalma çabasıdır. Ortama uyum sağlamak ve yaşamak için bu gereklidir.
4) Varyasyon nedir? Yazınız.
Cevap: Aynı türe ait canlıların farklı bölgelerde farklı özelliklere sahip olması.
A. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1) Kromozom kavramını açıklayınız.
Cevap: Kromozom, DNA’nın “histon” proteinleri etrafına sarılmasıyla, yoğunlaşarak oluşturduğu, canlılarda kalıtımı sağlayan genetik birimlerdir.
2) DNA’nın yapısını bir model üzerinde gösteriniz.
Cevap:
3) DNA kendini nasıl eşler? Açıklayınız.
Cevap: DNA‘nın kendini eşlemesi (replikasyonu) şu şekilde meydana gelir. DNA‘yı oluşturan nükleotitler arasındaki hidrojen bağları kopar. Bu şekilde bir birinden ayrılmış olan zincirler, her biri iki tamamlayıcı zincir sentezinde kalıp gibi rol oynarlar. Daha sonrakendini eşler.
4) Genotip ve fenotip kavramlarını açıklayınız.
Cevap:
Genotip bir canlının genetik kodlarının tamamıdır.
Fenotip ise canlının genotip ve çevre etkileşimi sonucunda ortaya çıkan görüntüsü ve özellikleridir.
5) Akraba evliliklerinin genetik sonuçları nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Akraba evliliğinin genetik sonuçları arasında konuşma zorluğu, görme bozukluğu, kalp ya da çoklu organ yetmezliği, güdüklük, cücelik, kamburluk, eksik organ sorunu gibi genetik sorunlar yaşanmaktadır
6) Mutasyon ve modifikasyon kavramlarını açıklayınız.
Cevap: Çevrenin etkisiyle gen işleyişiyle ilgili meydana gelen değişikliklere modifikasyon denir. DNA eşlenirken meydana gelen gen değişikliğine mutasyon denir.
7) Adaptasyon kavramını açıklayınız.
Cevap: Canlıların belirli ortam koşullarında yaşama ve üreme şanslarını arttıran fiziksel yapılar, davranışlar gibi kalıtsal özelliklere sahip olmalarına adaptasyon (çevreye uyum) adı verilir.
8) Doğal ve yapay seçilim nedir? Açıklayınız.
Cevap: Canlıların doğada ki yaşam şartlarına adaptasyon gösterenlerin yaşmasına, göstermeyenlerin yok olmasına doğal seçilim denir. İnsanlar tarafından canlılar arasındaki üstün ırkların seçilerek üretilmesi zayıf olanların yok edilmesine de yapay seçilim denir.
9) Biyoteknolojik çalışmaların olumlu ve olumsuz yönleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap:
Olumlu etkileri:
Olumsuz etkileri:
10) Biyoteknolojinin gıda üretimi ve hayvancılık uygulamaları nelerdir?
Cevap: meyveli yoğurt üretimi , besin değeri artırılmış gıdaların üretimi , besinlerin raf ömrünün artırılmasıdır . hayvancılık uygulamaları ise daha sağlıklı hayvanların üretimi , daha kaliteli et ve süt üretimidir
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
Cevap:
1) Fosfat, organik baz ve …deoksiriboz şeker… bir araya gelerek nükleotid yapılarını oluşturur.
2) DNA, ..çift… zincirli sarmal yapıya sahiptir.
3) Karakterlerin oluşmasını sağlayan DNA birimine ….gen… adı verilir.
4) Her durumda etkisini gösterebilen alellere ….baskın…. alel adı verilir.
5) İnsanlarda çocuğun cinsiyetini belirleyen ….babadan……. gelen kromozomdur.
6) Modifikasyonlar kalıtsal ..değildir… .
7) Tür içerisindeki çeşitlilik ….varyasyon……. olarak adlandırılır.
8) Biyoteknolojinin ilk uygulamalarına …yoğurt……. yapımı örnek gösterilebilir.
9) Bir canlı ya da bir özelliğin kopyasının üretilmesine …klonlama…… denir.
10) Zararlı genleri etkisiz hâle getirmek ve tedavi etmek amacı ile tedavi edici genlerin hastalara aktarılmasına ….gen tedavisi……… denir.
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (Y) Genler birleşerek nükleotidleri oluşturur.
2) (D) DNA kendini eşleyebilir.
3) (D) Kalıtım ile ilgili çalışma yapan önemli bilim insanlarından biri de Gregor Mendel’dir.
4) (Y) Baskın aleller küçük harfler ile gösterilir.
5) (Y) Çekinik aleller etkisini her durumda gösterebilir.
6) (Y) Spor yapan bir kişinin kaslarının gelişmesi adaptasyondur.
7) (D) Orak hücreli anemi, mutasyon sonucu ortaya çıkan genetik bir hastalıktır.
8) (D) Canlıların doğadaki yaşama şartlarına adaptasyon gösterenlerin hayatta kalmasına, gösteremeyenlerin
ise yok olmasına ?doğal seçilim” denir.
9) (D) Antibiyotik biyoteknoloji ürünüdür.
10) (D) Biyoteknolojik çalışmaların olumlu ve olumsuz yönleri vardır.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1) Fen bilimleri dersinde öğretmen; Ege, Ata, Seher ve İpek’e sırasıyla ?kromozom, nükleotid,
DNA ve gen” yazan pankartları vererek sınıftan dışarıya çıkmalarını istiyor.
Öğretmen, öğrencileri hangi sıra ile sınıfa alır ise kromozom, nükleotid, DNA ve gen yapılarının,
küçükten büyüğe doğru sıralamasını sınıftaki öğrencilere göstermiş olur?
Cevap: D A) Ege – Seher – Ata – İpek
B) Ege – İpek – Seher – Ata
C) Ata – Seher – İpek – Ege
D) Ata – İpek – Seher – Ege
2) Aleller ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
Cevap: C
A) Kendini eşleyebilir.
B) Yapısında DNA bulunur.
C) Karekterlerin oluşumunda etkilidir.
D) Bir araya gelerek nükleotid oluşturur.
5) I. UU
II. Kk
III. aa
Yukarıda bazı karakterlerin oluşumuna etki eden aleller gösterilmiştir. Bu alellerden hangileri homozigot
durumdadır?
Cevap: C
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III
6) Kısa boylu bir bezelye için;
I. Erkek atasında uzun boy aleli vardır.
II. Dişi atasının alelleri homozigot durumdadır.
III. Erkek atası melez durumdadır.
Yukarıda verilenlerden hangileri doğru olabilir?
(Bezelyelerde uzun boy aleli, kısa boy aleline baskındır.)
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
7) Beyaz çiçekli bezelyelerin çaprazlanması sonucunda oluşacak olan bezelyelerin mor çiçekli
olma olasılığı kaçtır?
(Bezelyelerde mor çiçek aleli ?B”, beyaz çiçek aleline ?b” baskındır.)
Cevap: D
A) 100 B) 75 C) 25 D) 0
8) Aşağıdaki çaprazlamalardan hangisinin sonucunda melez genotipli birey oluşmaz?
Cevap: A
A) SS X SS B) SS X Ss C) Ss X Ss D) SS X Ss
9) Aşağıda verilenlerden hangisi sağlıklı bireylerin oluşmasına engel olabilir?
Cevap: B
A) Kimyasal maddelerden uzak durmak
B) Akraba evlilikleri
C) Sağlıklı beslenme
D) Alkol ve sigara kullanmamak
10) ?Çevrenin etkisi ile gen işleyişindeki değişikliklere ?modifikasyon” adı verilir.” Buna göre aşağıdakilerden
hangisi modifikasyon örneği değildir?
Cevap: A
A) Orak hücreli anemi hastalığı
B) Derinin güneş ışığı altında bronzlaşması
C) Çuha bitkisinin farklı sıcaklıkta farklı renk çiçek açması
D) Halter sporu yapan kişilerin kaslı olması
12) Aşağıda verilenlerden hangisi adaptasyonlara örnek olarak gösterilebilir?
Cevap: A
A) Kutup tilkilerinin kısa kuyruklu olması.
B) Altı parmaklı bireylerin oluşması.
C) Van kedisinin göz renklerinin farklı olması.
D) Dört boynuzlu keçilerin oluşması.
13) Biyoteknolojinin gelecekteki uygulama alanları;
I. Farklı canlı türlerinin ortaya çıkmasına,
II. Hastalıklı genlerin düzeltilmesine,
III. Çok daha verimli ürün oluşturulmasına
maddelerinden hangilerine olanak sağlayabilir?
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
14) I. Klonlama
II. Gen aktarımı
III. Geleneksel ıslah
Yukarıda verilenlerden hangileri genetik mühendisliğinin çalışma alanlarındandır?
Cevap: A
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
15) Aşağıda verilen yöntemlerden hangisi, embriyo oluşturma oranını artırmak için uygulanır?
Cevap: C
A) Klonlama B) Islah C) Aşılama D) Gen tedavisi
İş makinesinin toprağı kazan kısmının ucu neden tek parça hâlinde değil de sivri ve dişli bir yapıya sahiptir?
Cevap: Toprağı daha iyi bir şekilde kazabilmek için.
İğne ya da çivinin uç kısmının diğer tarafına göre daha sivri bir şekilde tasarlanması ile iş makinesinin toprağı kazan kısmı arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: İğne ve çivinin sert bir zemine daha iyi girmesi için uçları ince ve sivridir. İş makinesi de daha iyi kazı yapabilmesi için ucu sivri ve dişlidir.
Kesici ve delici aletlerin uç kısımlarının inceltilmesi günlük yaşantınıza nasıl bir yarar sağlamaktadır?
Cevap: Yapacağımız işi daha kolay hale getirmeye yarar.
Neler Gözlemlediniz?
? Hangi cisimler ile karton levhayı daha kolay deldiniz? Karşılaştırınız.
Cevap: Harita çivisi,Tornavida,Raptiye
? Daha fazla kuvvet uygulamak delme işlemini kolaylaştırdı mı? Açıklayınız.
Cevap: Ucu sivri olan cisimlerde kolay oldu fakat diğer cisimler de bir değişiklik olmadı.
? Cisimlerin karton levhaya temas ettiği alanın değişmesi, delme işleminde değişikliğe neden oldu mu? Açıklayınız.
Cevap: Alanın değişmesi birşeyi değiştirmez. Delmek için sivri cisimleri kullanmamız gerekir.
? Karton levhayı delerken cisimlere uyguladığınız kuvvet ile kuvvetin uygulandığı yüzey alanı arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: Kuvvet arttıkça bozulma da artar.
Sizce bu kişilerin kum zemindeki ayak izleri aynı derinlikte olabilir mi?
Cevap: Olamaz çünkü ayak izleri kişinin ağırlığına göre değişir.
Tek ayağımızı kaldırdığımızda da izler yine derinleşecektir. Bu durumu nasıl açıklarsınız?
Cevap: Ağırlık ilk baş iki ayaktaydı eşit iz oluşuyordu.Tek ayak bastığımız zaman ise bütün vücut ağırlığı verilir ve daha çok derinleşir.
Basıncın, uygulanan kuvvet ve yüzey alanı arasındaki ilişkiye bağlı olarak artmasına veya azalmasına neden olan günlük hayatta kullandığımız araç ve gereçlere örnekler bulunuz. Bu araç ve gereçlerde basıncı artırmak veya azaltmak için ne gibi değişiklikler yapıldığını sınıf ortamında arkadaşlarınız ile tartışınız.
Cevap: Kar ayakkabısı,Geniş tabanlı terlikler,Çivi, toplu iğne, raptiye uçlarının sivri yapılması, kramponların tabanının sivri yapılması
1) Bazı araçların tekerleklerinin geniş ya da çok sayıda olması, iş makinesinin paletli olmasının nedeni nedir? Aşağıda verilen noktalı yere kısaca yazınız.
Cevap: Yük konulan araçlarda tekerleğin fazla olması yükün basıncını dağıtmak içindir.
2) Yanda G ağırlıklı özdeş cisimler farklı şekillerde verilmiştir. Bu cisimlerin zemine yaptıkları basınçları büyükten küçüğe doğru sıralayınız.
Cevap: III=II>I
3) Yandaki görselde tartı üzerine çıkan bir çocuk gösterilmiştir. Bu çocuğun tek ayağını kaldırması sonucunda;
a) Tartıda okunan değer nasıl değişir? Açıklayınız.
Cevap: Çocuğun kütlesi değişmeyeceği için tartıda ki değer de değişmez.
b) Çocuğun tartıya yaptığı basınç nasıl değişir? Açıklayınız.
Cevap: Yüzey alanın azalmasıyla basınç artar.
c) Tartının zemine yaptığı basınç nasıl değişir? Açıklayınız.
Cevap: Tartı ve çocuğun ağırlığı değişmediği için zemine yapılan basınç değişmez.
Peki sıvıların uyguladığı basınç nelere bağlıdır?
Cevap: Durgun sıvılar içinde bulundukları kabın hem tabanına hem de yan yüzeylerine basınç uygular.Sıvı dolu bir kabın aynı derinlikteki tüm noktaların da ki basınç eşit büyü
Neler Gözlemlediniz?
? Su ile yaptığınız deneyde hangi delikten çıkan su en uzak mesafe yol aldı? Açıklayınız.? Aynı delikten çıkan su ve zeytinyağının almış olduğu mesafelerde farklılık oluştu mu? Oluştu ise sizce nedeni ne olabilir? Açıklayınız.
(Bu etkinliği öğrencinin yapması gerekmektedir)
Neler Gözlemlediniz?
? Balonun üzerine kuvvet uyguladığınızda delikten çıkan suyun hızı hakkında neler söyleyebilirsiniz? Açıklayınız.
Balona aynı yerden farklı kuvvet uyguladığınız zaman delikten çıkan suyun hızında farklılık gözlemlediniz mi? Açıklayınız.
? Şişirdiğiniz topun farklı yerlerine eliniz ile bastırınız. Bastırdığınız yerler farklı sertlikte mi? Sebebini açıklayınız.
(Bu etkinliği öğrenci kendisi yapması gerekmektedir)
Siz de hidrolik fren sisteminin çalışma esasından yararlanarak yandaki görselde görülen hidrolik lift sisteminin çalışma prensibinin nasıl olabileceğini aşağıda verilen noktalı yere yazınız.
Cevap: Sıvıların yer değiştirmesi esasına dayanır.Bir silindir içindeki sıvının itilerek diğer uçtaki yada kaldıracın ucunda ki nesneyi kaldırmasıdır.
Aşağıda katı, sıvı ve gazların basınç özelliklerinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarına örnekler verilmiştir. Bu örnekleri inceleyerek basıncın sağladığı avantajları açıklamaya çalışınız.
Cevap:
Sıvıların ve gazların basıncı iletme özelliklerinin teknolojideki kullanım alanlarına farklı örnekler araştırınız. Araştırma sonuçlarınızı bir rapor hâline getirerek sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Otomobillerde ki fren sisteminin çalışması sıvıların basıncı iletme özelliği sayesinde gerçekleşir.Bu özellik soğuk hava depolarında ki araçlarda da kullanılır.Sıvıların basını katlayarak iletebilmeleri sayesinde bu makineler büyük yükleri kaldırabilir.
1) Sıvıların kabın tabanına yaptığı basınç, sıvının cinsine ve basıncı ölçecek noktanın sıvı yüzeyine olan dik uzaklığına bağlı olup kabın kesit alanına bağlı değildir.
Yukarıda 1’den 6’ya kadar numaralandırılmış kaplar bulunmaktadır. Bu kapları göz önüne alarak aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) 1 ve 2 numaralı kaplar ile oluşturulacak olan bir deneyde; bağımlı değişken, bağımsız değişken ve kontrol edilen değişkenin neler olacağını aşağıda verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
Bağımlı değişken:Sıvı miktarı
Bağımsız değişken:Kesit alanı
Kontrol edilen değişken:Sıvı basıncı ve sıvının cinsi
b) 1 ve 4 numaralı kaplar ile oluşturulacak olan bir deneyde; bağımlı değişken, bağımsız değişken ve kontrol edilen değişkenin neler olacağını aşağıda verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
Bağımlı değişken:Sıvı basıncı
Bağımsız değişken:Sıvının cinsi
Kontrol edilen değişken:derinlik
c) 3, 4 ve 5 numaralı kaplardaki sıvıların kabın tabanına yaptığı basınçları aşağıda verilen
noktalı bölüme büyükten küçüğe doğru sıralayarak noktalı yerlere yazınız.
Cevap: 5<4=3
2) Aşağıdaki kap içerisinde bulunan sıvının, kabın zeminindeki A, B ve C noktalarına yaptığı
basınçlar hakkında ne söyleyebilirsiniz? Arkadaşlarınız ile tartışınız. Tartışma sonucunda aldığınız kararları aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Noktalar yüzeye eşit uzaklıkta ve aynı sıvının içinde olduğu için kabın tabanına yapılan basınç aynıdır.
3) Akvaryumun içerisinde ilerleyen bir balığın akvaryum içerisinde izlediği yol kesikli çizgiler ile gösterilmiştir. Başlangıçta balığa etki eden basınç 3P olduğuna göre; A, B ve C noktalarında balığa etki eden su basıncının değişim grafiğini aşağıdaki alana çiziniz.
Cevap:
4) Sıvıların ve gazların basıncı iletme özelliklerinin, günlük hayattaki önemini ve teknolojideki uygulama alanlarının neler olduğunu aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Berber koltukları sıvıların basıncı iletmesine,elektrik süpürgesi de gazların basıncı iletmesine örnektir.
Erik Rotheim (Erik Rodim) adlı bir kişi, kayak takımlarının altına hızlıca cila uygulayabileceği bir
model arayışına girmiş ve atölyesinde yapmış olduğu çalışmalar sonucunda sprey tüpünü icat etmiştir.
1940 ve 1950’li yıllarda çok popüler olan sprey tüpü daha sonraları deodorantlar, saç spreyleri
hatta krema gibi birçok üründe kullanılmıştır.
Sprey tüpleri itici gaz olarak adlandırılan bir madde sayesinde çalışır. Sprey tüpünün başındaki
düğmeye basıldığında itici madde, sprey içerisindeki maddenin dışarıya çıkmasını sağlar.
Sizce yukarıda bahsetmiş olduğumuz kişi, neden bir ürün geliştirme ihtiyacı duymuştur?
Cevap: Ürün geliştirmesinin sebebi kayak takımlarını daha kolay cilalamak ve zamandan tasarruf etmek amacıyla bir yardımcı olarak ürünü geliştirmiştir.Yani ihtiyaçtan icat doğmuştur.
Mühendisler çalışmalarında tasarım döngü basamaklarını kullanır. Bu basamaklar sırası ile aşağıda
gösterilmiştir. Siz de bu basamakları kullanarak bir ürün tasarlayınız. Tasarladığınız ürününüzü
arkadaşlarınıza tanıtınız.
(Bu kısmı öğrencinin kendisi yapması gerekmektedir)
A. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1) Cisimlerin zemine uyguladıkları basınç nelere bağlıdır? Açıklayınız.
Cevap: Cisimlerin ağırlığına ve yere değdikleri yüzey alana bağlıdır.
2) Kar ayakkabılarınının geniş tabanlı olmasının nedeni nedir? Açıklayınız.
Cevap: Basıncın azalmasını sağlamak için
3) Sıvıların uygulamış olduğu basınç nelere bağlıdır? Açıklayınız.
Cevap: Sıvının yoğunluğuna ve basıncı ölçülecek noktanın sıvı yüzeyine olan dik uzaklığına bağlıdır.
4) Sıvıların basıncı iletme prensibinin günlük yaşam ve teknolojideki uygulamalarına 3 örnek veriniz.
Cevap: İtfaiye merdivenleri,hidrolik fren sistemleri,berber koltukları
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
Cevap:
1) Katı cisimlerin zemine yaptıkları basınç, cisimlerin zemine temas eden yüzey alanları ile …ters.. orantılıdır.
2) Bıçakların kesici yüzeylerinin küçük olması basıncın …artmasına….neden olur.
3) Katılar kendilerine uygulanan …kuvveti..……. aynen iletir.
4) Temas yüzey alanı aynı olan cisimlerden, ağırlığı fazla olanın basıncı daha …büyüktür…..
5) Sıvıların uyguladığı basınç, derinlik ile …doğru………. orantılıdır.
6) Derinlikleri aynı olan sıvılardan ……yoğunluğu.……. fazla olan sıvının basıncı daha fazladır.
7) Özdeş sıvıların basıncı, derinlik aynı iken …sıvı miktarına……. bağlı değildir.
8) Kapalı kaplarda bulunan sıvılar, basıncı sıvının her noktasına ve kabın iç yüzeyindeki tüm noktalara aynen iletmesi …Pascal… …prensibi.. olarak bilinir.
9) Hava yastıkları …gazların……. basıncı iletme prensibinden yararlanılarak yapılmıştır.
10) Kavramlar arasındaki ilişkilerden çıkan genellemelere …prensip…… adı verilir.
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (D) Gazlar kendilerine uygulanan basıncı aynen iletir.
2) (Y) Yüzey alanının artması cisimlerin zemine yaptığı basıncı artırır.
3) (D) Basınç birimi Pascal’dır ve ‘’Pa’’ ile gösterilir.
4) (D) Sıvıların basıncı kabın şekline bağlı değildir.
5) (Y) Sıvılar kendilerine uygulanan kuvveti aynen iletir.
6) (Y) Yoğunluğun artması sıvı basıncını değiştirmez.
7) (D) Berber koltuklarında Pascal prensibinden yararlanılır.
8) (D) Gazlar da sıvılar gibi basıncı her yöne aynen iletir.
9) (Y) Hava, içerisinde bulunan bazı cisimlere basınç uygular.
10) (D) Açık hava basıncını ölçen aletlere barometre denir.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1) Özdeş küpler ile oluşturulan aşağıdaki cisimlerden hangisinin zemine yaptığı basınç en büyüktür?
Cevap:
2) Günlük hayatta basıncın artmasını veya azalmasını istediğimiz durumlar vardır. Buna göre;
I. Çivilerin ucunun sivri olması
II. İş makinelerinin geniş tekerlekli olması
III. Ördeklerin perde ayaklı olması
Yukarıda maddeler hâlinde verilen olaylardan hangisi ya da hangileri basıncı artırmaya yöneliktir?
Cevap: A
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
3) Aşağıda verilen harfler ters çevrilir ise sırası ile zemine yaptıkları basınç nasıl değişir?
Cevap:
4-Sıvı basıncının sıvının yoğunluğuna bağlı olup olmadığını deney yaparak gözlemlemek isteyen
Sema, verilen kaplardan hangi ikisini seçerse amacına ulaşamaz?
Cevap: D
A) X ve Z B) Y ve Z C) X ve Y D) Z ve T
5-İçerisinde su ve zeytinyağı bulunan özdeş kaplara eşit derinlikte olacak şekilde A ve B noktalarından özdeş delikler açılıyor. Sıvıların zemindeki ilerleme miktarı da şekildeki gibi olduğuna göre;
I. B noktasındaki sıvı basıncı A noktasındaki sıvı basıncından daha fazladır.
II. X1 mesafesi Y1 mesafesinden daha büyüktür.
III. A noktasına etki eden sıvı basıncı zamanla azalır.
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur? (Suyun yoğunluğu zeytinyağının yoğunluğundan büyüktür.)
Cevap: C
A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
6) Yanda verilen kap ters çevrilir ise aşağıdaki açıklamalardan hangisi yanlış olur?
Cevap: D
A) Kabın tabanına etki eden sıvı basıncı artar.
B) Cismin zemine yaptığı basınç artar.
C) Sıvı yüksekliği artar.
D) Kabın ağırlığı artar.
7) Su dolu olan şekildeki kabın Z, Y ve X noktalarına etki eden sıvı basınçlarının karşılaştırılması hangi seçenekte doğru verilmiştir?
Cevap: B
A) Z = Y >X
B) Z = Y = X
C) Y > Z > X
D) X > Y > Z
Peki elementlerin hepsinin özelliği aynı mıdır? Elementlerin sınıflandırılmasına niçin ihtiyaç duyulmuştur?
Cevap: Atomun karekteristik özelliği proton sayısı ile ilgilidir. proton sayıları birbirinden farklı olan atomlar farklı element atomlarını oluşturur. Bundan farklı olarak ise proton sayıları değişmeyen yani aynı olan nötr sayıları değişen atomlar izotop atomları olup aynı elementi temsil etmektedirler.
1) Aşağıda verilen soruları sayfa 101’deki periyodik tablodan yararlanarak cevaplayınız.
a) Metal, yarımetal, ametal ve soygazların bulunduğu bölümleri renkli kalemler ile boyayınız.
b) Periyodik tablo üzerinde eksik bırakılan grupları ve periyot numaralarını yazınız.
Cevap:
2) Metal, yarımetal, ametal ve soygazların özelliklerinden üçer tanesini aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap:
Metalin Özellikleri
Yarımetalin Özellikleri
Ametalin Özellikleri
Soygazların Özellikleri
Maddelerde meydana gelen değişimlerde ne gibi farklılıklar vardır?
Cevap: Yapısında fiziksel ve kimyasal olarak değişim geçirmektedirler.
Neler Gözlemlediniz?
? Şekerli su karışımındaki şeker, özelliğini kaybetti mi? Sizce bu nasıl bir değişimdir? Açıklayınız.
Cevap: Kaybetmez sadece suda çözünerek yapısını değiştirmiştir.
? Yanan mum, kibrit çöpü ve kâğıtta nasıl bir değişme oldu? Mumun, kâğıdın ve kibrit çöpünün özelliği değişti mi? Açıklayınız.
Cevap: Değişir çünkü ikisi de yanarak kaybolurlar.
Yukarıda verilen örnekler maddelerin sadece fiziki yapısını değiştiren olaylardır. Peki, maddenin iç yapısını değiştiren olaylar nelerdir?
Cevap: Yanma olayları, paslanma, küflenme ve çürüme olayları, mayalanma, pişirme gibi olaylar maddenin yapısını değiştirmektedir.
Aşağıda verilen olayları fiziksel ve kimyasal değişim olmasına göre değerlendirerek karşılarındaki kutulara ??” işareti koyunuz.
Cevap:
(Kimyasal) Ekmeğin sindirilmesi
(Fiziksel) Mumun erimesi
(Kimyasal) Yemeklerin pişirilmesi
(Kimyasal) Elmanın çürümesi
(Kimyasal) Demirin paslanması
(Kimyasal) Peynirin küflenmesi
(Fiziksel) Etten kıyma yapılması
(Fiziksel) Yoğurttan ayran elde edilmesi
(Fiziksel) Şekerin suda çözülmesi
(Fiziksel) Buzun erimesi
(Kimyasal) Yumurtanın haşlanması
(Kimyasal) Odunun yakılması
(Fiziksel) Odunun kesilmesi
() Yoğurdun mayalanması
(Fiziksel) Işığın kırılması
Canlıların yaşam kaynağı olan suyun nasıl oluştuğunu biliyor musunuz? Suyu oluşturan yapılar nelerdir?
Cevap: Suyu oluşturan elementler hidrojen elementi ile oksijen elementidir. İki hidrojen bir oksijen şeklindedir. Bunlar yanıcı olarak birleşip sönücü olarak suyu oluştururlar.
Aşağıda atom ve molekül yapıları verilen maddelerin nasıl değişime uğradıklarını noktalı yerlere yazarak arkadaşlarınız ile tartışınız.
Cevap:
Neler Gözlemlediniz?
? Erlenmayer üzerine taktığınız balon niçin şişmiştir? Açıklayınız.
Cevap: Tepkimenin sonucunda gaz ortaya çıkmıştır. Bu yüzden balon şişmiştir.
? Erlenmayer ve balon ile oluşturduğunuz düzeneğin kütlesi, başlangıçtaki erlenmayer + sirke ile balon + sodyum bikarbonat kütleleri toplamına eşit oldu mu? Farklılık olmuş ise bu durumun sebebini açıklayınız.
Cevap: Eşit değildir.
Yandaki A ve B maddelerinin kimyasal tepkimesi sonucu, C ve D maddesinin oluşum grafiği gösterilmiştir.
Bu grafiğe göre aşağıdaki soruları cevaplayınız.
a) 3 numaralı değişim grafiği C maddesine ait olabilir mi? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Kimyasal tepkimelerde tepkimeye gidenlerin kütleleri azalma gösterirken ürünlerinde kütleleri artar.
b) Tepkime sonucunda oluşan maddelerin toplam kütleleri ile tepkime sonucunda artan maddenin kütlesini yazınız.
Cevap: Oluşan maddenin kütlesi 30 g, artan maddenin kütlesi 10 g dır.
4. ÜNİTE: MADDE VE ENDÜSTRİ
Peki limon, yeşil erik gibi gıda maddelerinin ekşi; sivri biber, pul biber gibi bazı gıda maddelerinin ise acı olmasının sebebi nedir?
Cevap: Gıda maddelerinin her biri birer karışımdır. Gıda maddesinde baz miktarı fazla ise acı, asit fazla ise ekşi olmaktadır.
Neler Gözlemlediniz?
? Bardaklarda oluşan renklerde farklılık oldu mu? Oldu ise bu farklılığın sebebi nedir? Açıklayınız.
Cevap: Evet farklılık olmuştur. Bunun nedeni asit özellik veya baz özellik göstermesinden kaynaklıdır.
Neler Gözlemlediniz?
? Hangi maddeleri içeren beherglasta pH kâğıdının rengi değişti? Hangilerinde değişiklik olmadı? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Sodyum hidroksit en çok değişim görendir. İnsan vücudunda zararı olmayan sodyum bikarbonatın ise değişimi olmamıştır.
? İncelediğiniz çözeltileri asidik ve bazik olarak sınıflandırabilir misiniz? Bu sınıflandırmayı pH çizelge kâğıdı ile nasıl yaparsınız? Açıklayınız.
Cevap: Suyun pH değerini ölçmek için pH ölçüm kağıtları kullanılır. İdeal bir sondaj sıvısının hazırlamaya başlamadan önce ölçülen suyun pH değeri 8,5 ile 9,5 arasında olmalıdır. pH bu değerlerin altında ölçülmüş ise suya, istenilen pH değerine ulaşıncaya kadar soda külü veya kostik soda katılabilir. Fakat kostik soda çok güçlü bir alkali olduğundan suya katılırken dikkat edilmelidir. Çünkü çok küçük miktarlardaki kostik soda, suyun pH değerini aşırı şekilde yükseltebilir. Sondaj sıvısı hazırlarken pH değeri 10’dan daha yüksek olan suları kullanmak, çamurun içindeki polimer zincirlerini kıracağından hem istenilen viskoziteye ulaşılamaz hem de bekledikçe çamurda ayrışmalar görülebilir. Ayrıca kostik sodanın insan derisini de yakıcı özelliği olduğu için kullanırken çok dikkatli olunmalı, eldivensiz ve gözlüksüz kesinlikle kullanılmamalıdır.
? Çözeltilerin pH değerleri ile asidiklik ve baziklik arasında nasıl bir ilişki vardır? Açıklayınız.
Cevap: pH değeri 7 den düşük ise asit özelliği gösterir. Eğer pH 7 den büyük ise baz özelliği gösterir.
Neler Gözlemlediniz?
? Asitlerin ve bazların hangi maddeler üzerinde olumsuz etkileri oldu? Hangi maddeler arasında etkileşim olduğunu açıklayınız.
Cevap: Asitlerin aşındırıcı bir etkisi vardır. Eritme, kaynatma, delme gibi. Bazların ise kaydırıcı bir etkisi vardır. Bu nedenle bazlar temizleyici olarak kullanılır.
Asit yağmurlarının oluşum sebeplerini ve sonuçlarını araştırarak sorunun çözümü için öneriler üretiniz. Ürettiğiniz önerileri arkadaşlarınıza sununuz.
Cevap: Elektrik santalleri, fabrikalar ve otomobillerden çıkan gazlar kirletici bir özellik taşır . Bu gazların bazıları sülfürik ve nitrik asitleri oluşturmak için bulutlardaki ufak su damlaları ile reaksiyona girer. Bu bulutlardan gelen yağmur çok zayıf asit olarak dünyaya düşer işte bu olaya asit yağmuru denir.
Bu yağmurdan dolayı pek çok hayvan ve pek çok bitki ölmektedir. İnsanlar için ise yağan yerlerde bina, ağaç toprak üzerinde ciddi bir etki bırakır.
1) Aşağıdaki metni okuyunuz ve soruları cevaplayınız.
Konutlarda ısınma amaçlı olarak kullanılan fosil yakıtlar, egzoz gazları ile fosil yakıt kullanarak enerji üreten termik santraller havayı kirletir. Bu kirleticiler çevreye, havada 2-7 gün asılı kalabilen kükürtdioksit (SO2), karbondioksit (CO2) ve azotdioksit (NO2) yayar. Bu gazlar havadaki su buharıyla tepkimeye girer. Tepkime sonucunda sülfürik asit (H2SO4), karbonik asit (H2CO3) ve nitrik asit (HNO3) oluşur. Bu asitler yağmurla birleşerek yeryüzüne asit yağmurları olarak iner.
a) Sizce asit yağmurları çevreye ne gibi zararlar verebilir? Aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Asit yağmurları pek çok bina, toprak gibi alanlarda ciddi etki bırakır. Ayrıca asit yağmurlarından dolayı pek çok hayvan ve bitkide yaşamını yitirmektedir.
b) Asit yağmurlarına neden olan gazlar nelerdir? Bu gazların oluşum sebeplerini açıklayınız.
Cevap: Karbondioksit, azotdioksit ve kükürtdioksit. Bu gazların oluşum sebeplerinin başında fosil yakıt kullanımı vardır.
2) Aşağıda verilen maddeleri inceleyiniz. Bu maddeleri asit ve baz olarak sınıflandırıp örnekte olduğum gibi eşleştiriniz.
Cevap:
4. ÜNİTE: MADDE VE ENDÜSTRİ: 5. MADDENİN ISI İLE ETKİLEŞİMİ
Neler Gözlemlediniz?
? Etkinlikte kullandığınız suyun ve zeytinyağının sıcaklık değişimleri aynı mıdır? Farklılık var ise bu farklılığın sebebini arkadaşlarınız ile tartışınız.
Cevap: Isı alışverişi maddenin öz ısısına bağlıdır. Bundan dolayı kütleleri aynı olsa bile aldıkları ya da verdikleri ısı birbirinden farklı olacaktır.
? Yaptığınız etkinlikte; bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişkenler nelerdir? Örnek vererek açıklayınız.
Cevap: Kontrol edilen değişken su ve yağın sıcaklıklarını aynı tutup ve ispirto ocağının ateşinin aynı tutulması. Bağımlı değişken ise su ve yağın sıcaklıklarının değişmesi yaptığımız ispirto ocağına bağlıdır.
? İlk sıcaklıkları aynı olan farklı miktarlardaki suların, eşit sürelerde ısıtılması sonucu son sıcaklıkları arasında ne gibi bir değişiklik oldu? Açıklayınız.
Cevap: Kütlesi farklı olan maddelerin kütlesi fazla olanın ısı enerjisi daha fazla kütlesi az olanın ısı enerjisi daha az olur. Kütlesi fazla olan maddenin
? İlk sıcaklıkları farklı olan aynı miktardaki suların, eşit sürelerde ısıtılması sonucu sıcaklık değişimleri arasında nasıl bir ilişki gözlemlediniz? Açıklayınız.
Cevap: Sıcaklığı yüksek olan su, sıcaklığı düşük olan suya göre önce kaynar.
? Yaptığınız etkinlikteki bağımlı, bağımsız ve kontrol edilen değişkenleri açıklayınız.
Cevap: Bağımlı değişken sıvıların sıcaklığıdır. Kontrol edilen değişken ise ilki sıvının sıcaklığıdır.
Yukarıda üç farklı deney ve bu deneylerin açıklamalarına yer verilmiştir. Buna göre hangi deney ya da deneylerin açıklamasında hata yapılmıştır? Hata veya hataların nedenin aşağıda verilen noktalı alana yazınız.
Cevap: 1. Deney doğrudur.
2. Bağımlı değişken: Son sıcaklık
Bağımsız değişken: Verilen ısı, madde miktarı
Kontrol değişkeni: İlk sıcaklık, maddenin cinsi
3.Bağımlı değişken: Son sıcaklık, değişen ısı
Bağımsız değişken: Sıvının cinsi
Kontrol değişkeni: İlk sıcaklık, maddenin miktarı
4. ÜNİTE: MADDE VE ENDÜSTRİ: 5. MADDENİN ISI İLE ETKİLEŞİMİ
Neler Gözlemlediniz?
? Deney tüplerinde bulunan farklı miktarlardaki buzlar, hangi sıcaklıkta erimeye başladı? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Sıcaklığın değeri 0° üstünde olduğunda buz erimeye başladı.
? Farklı miktarlardaki buzların erimesi için gerekli olan süre aynı mıdır? Sebebini açıklayınız.
Cevap: Sıcaklık değeri aynı olunca erimeye başlar fakat kütle farkından dolayı erime süreleri farklılık gösterir.
Neler Gözlemlediniz?
? Tüplerdeki sıvılara eşit miktarda ısı verildiğine göre hangi sıvının buharlaşması daha çabuk olmuştur? Açıklayınız.
Cevap: Etil alkol daha çabuk buharlaşmıştır.
? Belli bir süre sonunda ters çevirdiğiniz deney tüplerinden hangisinde daha fazla sıvı toplanmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Su dolu olan kapta daha çok sıvı toplanmıştır.
Günlük hayatta buharlaşmanın soğutma amaçlı kullanılmasına ilişkin örnekleri araştırarak sınıfta arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Günlük hayatta buharlaşmanın soğutma amaçlı kullanılmasına ilişkin örnekler, buz dolabı, klima, soğutucu gibi teknik cihazlar olarak bilinmektedir. Bu araçlar besinlerin korunması, havanın ısı dengesinin oluşturulması ve uzun süreli besin saklama özellikleri oluşturulmaktadır.
Neler Gözlemlediniz?
? Sıcaklık hangi değerlerde sabit kaldı? Bu değer tüm maddeler için aynı mıdır? Açıklayınız.
Cevap: Hal değişimi gerçekleşti fakat sıcaklık sabit kaldı.
? Buzu eritmek mi, suyu kaynatmak mı daha uzun zaman aldı? Nedenini arkadaşlarınız ile tartışarak açıklamaya çalışınız.
Cevap: Kaynatmak donmaya göre daha çok zaman alır.
? Deneyde kullandığınız ispirto ocağının daha çok ısı vermesini sağlamış olsaydınız grafikte ne gibi değişiklikler olurdu? Yorumlayınız.
Cevap: Sadece süre değişmiştir.
1) Erime sıcaklığında bulunan 50 gram buzun, 100 °C’ta 50 gram su hâline gelene kadar ısıtılması sonucu oluşabilecek olan sıcaklık-zaman grafiğini, aşağıda verilen kareli alana çiziniz.
Cevap:
2) Aşağıda verilen hâl değişim olaylarını ısı alan ve ısı veren olma durumlarına göre değerlendirerek karşılarındaki boşluğa ?ü” işareti koyunuz.
Cevap:
1) 0 °C’taki 20 g buzun, 100 °C’ta 20 g gaz hâle geçene kadar oluşan sıcaklık-zaman grafiğinin nasıl olabileceğini aşağıda verilen kareli alana çiziniz.
Cevap:
2) –5 °C’taki 5 g buzun, 80 °C’ta 5 g su hâline gelene kadar oluşan sıcaklık-zaman grafiğinin nasıl olabileceğini aşağıda verilen kareli alana çiziniz.
Cevap:
3) 100 °C’taki 10 g suyun, 100 °C’ta 10 g gaz hâline gelene kadar oluşan sıcaklık-zaman grafiğinin nasıl olabileceğini aşağıda verilen kareli alana çiziniz.
Cevap:
4) Hâl değişim sıcaklığında bulunan saf maddelerin, hâl değiştirmeleri sırasında sıcaklığın neden sabit kaldığını aşağıdaki noktalı yere açıklayınız.
Cevap: Hal değişimindeki bir saf madde ası alırlar ise bu ısı tanecikler arasındaki bağları koparmaya harcanır.Sıcaklıklar bu nedenden dolayı hal değişimi boyunca sabit kalır.
5) ?Öz ısı, erime ısısı, donma ısısı ve buharlaşma ısısı” kavramlarının tanımlarını aşağıdaki noktalı bölüme yazınız.
Cevap:
Öz ısı:Bir maddenin birim kütlesinin sıcaklığında birim değişime neden olan ısı miktarına öz ısı denir.
Erime ısısı:Erime sıcaklığına ulaşmış 1 gram saf katı maddenin tamamen erimesi için gerekli ısı miktarına erime ısısı denir.
Donma ısısı:Donma sıcaklığında bulunan 1 gram saf sıvı maddenin tamamen katı hale geçmesi için gerekli ısı miktarına donma ısısı denir
Buharlaşma ısısı: Saf bir maddenin sıvı halden gaz haline dönüşmesi için sağlaması gereken enerjinin birim kütleye oranına buharlaşma ısısı adı verilir
Türkiye’deki kimya sektörü ne zaman ve nasıl oluşmuştur? Kimya sektörü alanında hangi tesisler kurulmuştur?
Cevap: Kimya sektörü; plastik-kauçuk, sağlık malzemeleri, ilaç, boya, deterjan-sabun , kozmetik, kimyasal maddeler, gübre, enerji gibi alt sektörlerden oluşmaktadır. Türkiye’de 1950 yıllarından sonra sanayileşmenin gelişmesiyle kimyada sanayide gelişim göstermiştir. 1970 ve 1980 yılları arasında rafinaj ve petrokimya gibi alanlarda gelişme olmuştur. 1984 yılında kabul edilen Gümrü kanunu ile kimya sanayi dış piyasaya sunulmuştur. 2000’li yıllarda ise ihracat potansiyelini geliştirmişizdir.
Kimya endüstrisi alanındaki farklı meslek dallarını araştırınız ve gelecekte kimya endüstrisi alanına girebilecek yeni meslek alanlarının neler olabileceği hakkında tahminlerde bulununuz.
Cevap: Kimya biliminden yararlanarak üretilen ürünler; İlaç, tekstil ürünleri, Kırtasiye malzemeleri, Taşıtlar, tarım ilaçları gibi.
Aşağıdaki soruları, 144. sayfadaki “Kimya Sektörü İhracatımız” ve 145. sayfadaki “Kimya Sektörü İthalatımız” tablolarındaki verilerden yararlanarak cevaplayınız.
Cevap:
2017 yılında en fazla ihraç ettiğimiz ilk 5 ürünü sıralayınız.
2017 yılında en fazla ithal ettiğimiz ilk 5 ürünü sıralayınız.
A. Aşağıdaki soruların cevaplarını defterinize yazınız.
1) Periyodik tablonun oluşturulmasına neden ihtiyaç duyulmuştur? Açıklayınız.
Cevap: Element keşiflerinin artması sonucunda ihtiyaç duyulmuştur.
2) Periyot ve grup kavramlarını açıklayınız.
Cevap: Tablodaki yatay sıraya periyot, düşey sıraya grup adı verilmektedir.
3) Metallerin genel özelliklerini açıklayınız.
Cevap: Oda sıcaklığında katı halde bulunur. Tel ve levha haline gelebilir. Isı ve elektriği iletir. Elektron vererek bileşik yapar ama kendi aralarında bileşik yapamaz. Pozitif yüklü iyon oluşturur.
4) Yarımetallerin genel özelliklerini açıklayınız.
Cevap: İşlenmeleri mümkündür. Kırılgan değillerdir. Oda sıcaklığında katı halde bulunurlar.
5) Ametallerin genel özelliklerini açıklayınız.
Cevap: Görünümleri mattır. Oda sıcaklığında üç halde de olabilir. Oda sıcaklığında katı halde bulunan ametaller kırılgandır. Tel ve levha haline gelemez. Isı ve elektriği iletmez. Elektron alarak veya ortaklaşa yaparak bileşik oluştururlar. Pozitif ve negatif yüklü iyon oluştururlar.
6) Fiziksel değişim nedir? Örnekler ile açıklayınız.
Cevap: Bir maddenin ısı, sıcaklık, nem gibi fiziksel etkilerle dış yüzünde meydana gelen değişimdir.
7) Kimyasal değişim nedir? Örnekler ile açıklayınız.
Cevap: Maddenin dış yapısının değişimi yanı sıra iç yapısının da değişmesine kimyasal değişim denir. Mesela kağıdın yanması gibi.
8) Asit ve bazların genel özellikleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap:
Asitlerin özellikleri;
Bazların özellikleri;
9) Kışın yollara tuz atılmasının sebebini açıklayınız.
Cevap: Buzlanmanın gecikmesini sağlamak için.
10) Geçmişten günümüze Türkiye’de kimya endüstrisi nasıl bir gelişim göstermiştir? Açıklayınız.
Cevap: Cumhuriyetin ilanından sonra temelleri atılan kimya sektörü, tam anlamı ile 1990’lı yıllara kadarki yatırımlar ile gelişme göstermiştir.
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
Cevap:
1) Günümüzde kullanılan periyodik tablo elementleri artan atom numaralarına göre düzenlenmiştir.
2) Isı ve elektriği iyi ileten elementler metal olarak adlandırılır.
3) Periyodik tabloda toplam 7 tane periyot vardır.
4) Son katmandaki elektron sayısı bize A grubu elementleri için, o elementin grup numarasını verir.
5) Periyodik tablonun en sağında soygazlar bulunur.
6) Petrolün damıtılarak akaryakıta dönüştürülmesi fiziksel değişimdir.
7) Kimyasal tepkimelerde, tepkimeye girenlerin kütlelerinin toplamı, ürünlerin kütleleri toplamına eşittir ve kimyasal tepkimelerde kütle her zaman korunur.
8) Ph cetvelinde 7 ila 14 arasında değer alan maddeler bazik özellik gösterir.
9) Asit yağmurlarına neden olan gazlardan biri de NO2 dir.
10) Asit yağmurlarının oluşumuna engel olmak için fosil yakıt kullanımı azaltılabilir.
11) Bir gram maddenin sıcaklığını 1 °C değiştirmek için gerekli olan ısıya öz ısı denir.
12) Donma noktasını düşürmek için kışın yollara tuz atılır.
13) Hâl değişimi sırasında sıcaklık sabit kalır.
14) Ülkemizde kimya endüstrisi alanında kurulan ilk fabrikalardan biri de Gemlik Suni İpek fabrikasıdır.
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (Y) Periyodik tablo 7 gruptan oluşur.
2) (Y) Ametaller kırılgan değildir.
3) (D) Nötr hâlde elektron dağılımı yapılan elementin katman sayısı, bize o elementin periyot numarasını verir.
4) (D) Soygazların değerlik elektron sayısı 8 olabilir.
5) (Y) Demirin paslanması fiziksel bir değişimdir.
6) (Y) Kimyasal tepkime okunun sağ tarafı, tepkimeye girenleri ifade eder.
7) (D) Bileşikler kimyasal tepkimeler sonucu oluşur.
8) (Y) Asitlerin tatları acı, bazların tatları ise ekşidir.
9) (D) Kırmızı lahana suyu asit-baz ayracı olarak kullanılabilir.
10) (D) Asitler mermer ve kumaşa etki eder.
11) (D) Asit yağmurları doğal bitki örtüsüne ve tarihî eserlere zarar verir.
12) (D) Maddelerin sahip oldukları ısı miktarları direkt olarak ölçülemez.
13) (Y) Erime sıcaklığında bulunan 1 g katı maddenin yine aynı sıcaklıkta 1 g sıvı hâle geçebilmesi için gerekli olan ısıya donma ısısı adı verilir.
14) (Y) Kolonya dökülen elin serinlemesinin sebebi, kolonyanın elimize ısı vermesidir.
15) (D) Kimya sektöründeki girişimcilerin büyük bir bölümü İstanbul’dadır.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
Bir öğrenciden, yukarıda verilen soruları doğru ise ?D”, yanlış ise ?Y” olarak cevaplar bölümüne cevaplaması istenmiştir. Öğrencinin vermiş olduğu cevapları değerlendiren öğretmen, öğrencinin doğru cevapları için ?ü”, yanlış cevapları için ?×” işaretlemesi yapmıştır. Buna göre öğrencinin sorulara vermiş olduğu cevaplar hangi seçenekte doğru sıralanmıştır?
Cevap: A
A) 1-Y B) 1-D C) 1-Y D) 1-D
2-Y 2-Y 2-D 2-Y
3-D 3-D 3-Y 3-Y
2) I. Ametallerin tümü periyodik tablonun sağında yer alır.
II. Bazı metal ve ametaller oda sıcaklığında sıvı hâlde bulunabilir.
III. Yarımetaller kırılgan oldukları için işlenebilir özellikte değildir.
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: B
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III
3) Z, E ve M harfleri karışık olarak metal, ametal ve soygazı temsil etmektedir. Buna göre Z, E ve M harfleri için aşağıda verilenlerden hangisi doğrudur?
Cevap: D
A) Z Metal B) Z Metal C) Z Soygaz D) Z Ametal
E Soygaz E Ametal E Metal E Metal
M Ametal M Soygaz M Ametal M Soygaz
4) Çeşitli etkenler sonucu maddelerin sadece dış yapısının değişmesini fiziksel değişim, dış yapısının yanı sıra iç yapısında da meydana gelen değişimleri ise kimyasal değişim olarak tanımlayan fen bilimleri öğretmeni Erhan, fiziksel ve kimyasal değişimlerle ilgili olarak sırası ile aşağıdaki örnekleri
veriyor:
1) Ekmeğin kesilmesi
2) Yemeğin pişirilmesi
3) Camın kırılması
4) Kâğıdın yanması
5) …………………..
Mantık sırası göz önüne alınarak öğretmenin vereceği 5. örnek aşağıdaki seçeneklerden hangisi olamaz?
Cevap: C
A) Buğdaydan un elde edilmesi
B) Demirin paslanması
C) Yoğurdun ekşimesi
D) Mum fitilinin yanması
5) Aşağıda verilen özelliklerden hangisi sadece asitlere ait bir özelliktir?
Cevap: C
A) Elektrik akımını iletir.
B) Ayraçlara etki eder.
C) Sulu çözeltileri H+ iyonu verir.
D) Tatları acıdır.
6)Yukarıda kalsiyum ve kükürt elementlerinin artansız tepkimesi sonucu kalsiyum sülfür bileşiğinin oluşumu gösterilmiştir.
Bu tepkime ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
Cevap: B
A) Toplam kütle korunmuştur.
B) Atom yapıları değişmiştir.
C) Atom sayıları korunmuştur.
D) Atom cinsleri korunmuştur.
7) A + B C kimyasal tepkimesinin oluşum grafiği şekildeki gibi verilmiştir. Buna göre;
I. C maddesinin, kütlesi 26 gramdır.
II. A ve B maddelerinin tamamı tepkimeye girmiştir.
III. C maddesi hem A hem de B maddesinin özelliğini gösterir.
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: B
A) Yalnız I B) I ve II
C) I ve III D) I, II ve III
8) Saf bir X maddesinin ısıtılması sonucu oluşan sıcaklık-zaman değişimi tablosuna ait bir kesit yukarıda verilmiştir. Bu tabloya göre aşağıda verilenlerden hangisi kesinlikle doğrudur?
Cevap: C
A) X maddesi başlangıçta sıvı hâldedir.
B) Erime sıcaklığı 59 °C’tur.
C) 7. dakikada madde gaz hâle geçmeye başlamıştır.
D) 8. dakikada madde tamamen gaz hâline geçmiştir.
9) Kütleleri eşit A, B ve C sıvılarının özdeş ısıtıcılar ile ısıtılması sonucu oluşan sıcaklık-zaman grafiği, şekildeki gibidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
Cevap: C
A) C sıvısının son sıcaklığı daha fazladır.
B) A sıvısına daha çok ısı verilmiştir.
C) B sıvısının sıcaklık değişimi en azdır.
D) Öz ısısı en büyük olan C sıvısıdır.
10)
Asit ve bazı temsil eden aşağıdaki öğrenciler, temsil ettikleri maddelerin özellikleri ile ilgili aşağıdaki açıklamaları yapmaktadır.
Enes: Benim temsil ettiğim maddenin pH değerinin artması etkilerinin azalmasına neden oluyor.
İhsan: Benim temsil ettiğim madde, kırmızı lahana suyuna ilave edilince renginin yeşil olmasına neden oluyor.
Ekin: Benim temsil ettiğim madde, portakal, limon gibi meyvelerin yapısında bulunuyor.
Öğrencilerin bu açıklamaları doğrultusunda Enes, İhsan ve Ekin’in temsil ettiği maddeler aşağıdakilerden hangileridir?
Cevap: D
Enes İhsan Ekin
A) Asit Asit Baz
B) Asit Baz Asit
C) Baz Asit Asit
D) Baz Baz Asit
11) I. Gaz hâldeki bir maddenin ısı vererek sıvı hâle geçmesi ………………….. olarak adlandırılır.
II. Sıvı bir maddenin ısı vererek ……………………. hâle geçmesine donma olayı denir.
III. Katı bir maddenin sıvı hâle geçmeye başladığı sıcaklık değeri ………………. olarak adlandırılır.
Yukarıdaki cümlelerde boş bırakılan yerler doğru bir şekilde tamamlandığında hangi seçenekteki ifade açıkta kalır?
Cevap: A
A) Yoğunlaşma B) Erime C) Erime Sıcaklığı D) Katı
12) Aşağıda K ve L kaplarında eşit sıcaklıkta sıvılar bulunmaktadır. Kaplar özdeş ısıtıcılar ile eşit süre ısıtıldığında kaplardaki sıvıların son sıcaklıkları eşit olduğuna göre;
I. Sıvılardan eşit miktarda alınmış ise kaplardaki sıvılar aynı cinstir.
II. L kabındaki sıvının kütlesi, K kabındaki sıvıdan fazla ise L kabındaki sıvının öz ısısı daha küçüktür.
III. Sıvıların son sıcaklıklarının eşit olması, kütlelerinin kesinlikle eşit olmasından kaynaklanmaktadır.
Yukarıda verilen ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: C
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III
13) Aşağıda verilenlerden hangisi buharlaşma ısısının birimidir?Cevap: C
A) g/cal B) J/cal C) cal/g D) g/J
14) Aşağıda kimya endüstrisi ile ilgili verilenlerden hangisi yanlıştır?
Cevap: D
A) Ürün çeşitliliği oldukça fazladır.
B) Kullanılan ham maddelerin %70’i ithal edilmektedir.
C) Girişimcilerin çoğu büyük şehirlerdedir.
D) Genetik mühendisleri bu alanda çalışmaktadır.
15) Petrokimya sanayisi dünya’da hızla gelişirken Türkiye bu gelişmelere biğâne (ilgisiz) kalamazdı. Türkiye’de bir petrokimya sanayisi kurulması lüzumunu ilk defa Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) duyurmuştur. Dünyadaki gelişmelerin yakından izlenmesi sayesinde konuya tam zamanında ilgi gösterilmiştir. 1963 yılı başlarında TPAO içinde bir petrokimya şubesi kurularak ön proje hazırlanmasına geçilmiş, 01.04.1965’te ise Türkiye’de bu sanayi ihtiyacını gerçekleştirmek üzere PETKİM Petokimya A.Ş. kurulmuştur. Daha dünyada bile 1950 yılında gelişmeye başlayan
bir sanayinin 1963’te Türkiye’de ele alınmış olması çok önemli bir husustur. Türkiye’ye bazı sanayi dallarının 100 yılda bile gelemediği (soda sanayi gibi) unutulmamalıdır.
Yukarıda verilen paragrafa göre aşağıda verilenlerden hangisi söylenebilir?
Cevap: D
A) Türkiye kimya sektörü alanındaki gelişmelerden uzak kalmıştır.
B) Türkiye bazı sanayi kuruluşlarının kurulmasında dünyaya öncülük etmiştir.
C) Dünyada kimya sektörünün gelişimi 1900’lü yılların başlarıdır.
D) Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, petrokimya alanında Türkiye’de öncü kuruluştur.
Yorulmadan ne kadar süre çalışabilirsiniz? Bir işi daha kısa sürede ve daha kolay bir şekilde yapabilmeyi sağlayan araçlar nelerdir?
Cevap: Basit makineler bir işe uygulanan kuvveti azaltmayı sağlayan araçlardır. Bir işi daha az yorularak yapmak için basit makineler kullanılır. Örneğin bir çiviyi çakmak elle çok zordur bunun için çekici kullanırsak hem çabuk olur hem de yorulmadan işimizi bitirmiş oluruz.
Sabit makaralarda sistem dengedeyken daha büyük ya da daha küçük ağırlıkta makara kullanmanın
yükün kuvvete olan eşitliğini etkileyip etkilemediğini araştırınız. Araştırma sonuçlarını arkadaşlarınız ile paylaşınız.
Cevap: Hareketli makaralarda; yükü kaldırmak için uyguladığımız kuvvet yükün yarısına eşittir. Hareketli makaralarda makara ağırlığı uygulanan kuvveti etkiler.
Ömer, sürtünmelerin önemsenmediği yukarıdaki sabit makara düzeneklerinde 100 N ağırlığındaki
özdeş su kovalarını F1, F2 ve F3 kuvvetleri ile ayrı ayrı dengede tutuyor. Buna göre;
a) Uyguladığı F1, F2 ve F3 kuvvetlerinin büyüklükleri arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: F1=F2=F3
Uygulanan sistem sabit makaradır. Sistem dengede olduğu için sabit makaranın artması kuvvet ile yükün ağırlığı arasındaki eşitliği değiştirmez.
b) Hangi sistem, Ömer’in uyguladığı kuvvetin yönünü değiştirmemiştir?
Cevap: 2 numaralı sistem kuvvetin yönünü değiştirmemiştir.
Sürtünmelerin ve makara ağırlıklarının önemsenmediği yukarıdaki hareketli makara düzeneklerinde, 100 N ağırlığındaki su kovasını F1, F2 ve F3 kuvvetleri ile ayrı ayrı dengede tutan Halis için,
a) Uyguladığı, F1, F2 ve F3 kuvvetleri arasında nasıl bir ilişki vardır?
Cevap: F1>F2>F3
Şekilde hareketli makara sistemi kullanılmıştır. Hareketli makarada ipin bir ucu sabit diğer ucu kuvvete bağlıdır. Bu yüzden makara yük ile beraber hareket eder.
b) Hangi sistemin kuvvet kazancı daha fazladır?
Cevap: 2 numaralı sistemde kuvvet kazancı daha fazladır.
Neler Gözlemlediniz?
? Sabit makara kullandığınızda kuvvetten kazanç oldu mu? Belirtiniz
Cevap: Sabit makaralarda kuvvette kazanç veya kayıp yoktur.
? Hareketli makara kullanarak takozu kaldırdığınızda kuvvetten kazanç oldu mu? Belirtiniz.
Cevap: Kuvvette kazanç olmuştur. Yükün ağırlığına uygulanan kuvvet daha küçük olduğundan dengede kalmıştır.
? Sabit makarada takozu 15 cm yukarıya kaldırmak için ipi kaç cm çektiniz? Açıklayınız.
Cevap: 15 cm çekmek gerekmektedir.
? Hareketli makarada yükü 15 cm yukarıya kaldırmak için ipi kaç cm çektiniz?
Cevap: 15 cm ten daha kısa olsaydı dengede kalırdı.
Neler Gözlemlediniz?
? Dinamometre hangi deliğe asılı iken dinamometrede okunan değer dilbasara takılı olan ağırlıktan
daha küçük bir değeri göstermiştir? Sebebini açıklayınız.
Cevap: Hareketli makaralar kuvvetin yönünü değiştirmez. Hareketli makaralarda sistem dengede olduğu zaman ağırlıklar ihmal edildiği takdirde uygulanan kuvvetin büyüklüğü yükün ağırlığından küçük olur. Bundan dolayı hareketli makara kullanılan sistemde kuvvet kazancı sağlanmaktadır.
? 1. ve 2. görseller hangi tip kaldıraçlardır? Günlük hayatta kullanılan bu tip kaldıraçlara örnekler
vererek açıklayınız.
Cevap: Günlük hayatımızda yaygın olarak kullandığımız makineler; Makara, kaldıra., dişli çark, vida ve kasnak gibi basit makinelerdir. Bunları kullanarak işlerimizi daha kolay bir şekilde halledebiliriz.
Sürtünmelerin önemsenmediği şekildeki düzeneklerde özdeş G yükleri F1, F2 ve F3 kuvvetleri ile
dengededir. Buna göre;
a) Kuvvet kazancının eğik düzlemin boyuna bağlı olduğunu kanıtlamak isteyen biri, hangi iki düzeneği seçmelidir? Nedenini açıklayınız.
Cevap: bir ve iki numaralı düzeneği seçmelidir. Yükseklik sabit kalırsa eğik düzlemin boyu arttırılırsa eğim azalır. Eğim azalırsa kuvvet kazancı artar. Eğik düzlemin boyu sabit tutulup yükseklik arttırılırsa eğim artar. Eğim artarsa kuvvet kazancı azalır.
b) Kuvvet kazancının eğik düzlemin yüksekliğine bağlı olduğunu kanıtlamak isteyen bir kişi, hangi
iki düzeneği seçmelidir? Nedenini açıklayınız.
Cevap: İki ve üç numaralı düzeneği seçmelidir.
1) Aşağıda verilen aletleri basit makine çeşitleriyle eşleştiriniz.
Cevap:
(rampa) a) Eğik düzlem
(Eşit kollu terazi) b) Desteğin arada olduğu kaldıraç
(Kahve değirmeni) c) Çıkrık
(Maşa) ç) Kuvvetin arada olduğu kaldıraç
(El arabası) d) Yükün arada olduğu kaldıraç
(Şişe kapağı) e) Vida
I. Maşa
II. El arabası
III. Eşit kollu terazi
IV. Rampa
V. Şişe kapağı
VI. Kahve değirmeni
Aşağıdaki soruları yukarıda numaralandırılmış şekillere göre cevaplayınız. (Makara ve kaldıraç
çubuklarının ağırlıkları ihmal edilmiştir.)
a) Hangisi ya da hangileri kuvvetten ya da yoldan kazanç sağlamaz? Yazınız.
Cevap: 1 ve 2
b) Hangisi ya da hangileri kuvvetten kazanç sağlarken yoldan kaybeder? Yazınız.
Cevap: 3, 4 ve 5
c) Hangisi ya da hangileri yoldan kazanç sağlarken kuvvetten kaybeder? Yazınız.
Cevap: 6
A. Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1) Basit makinelerin üç tane özelliğini yazınız.
Cevap:
2) Kaldıraç türleri nelerdir? Örnekler vererek açıklayınız.
Cevap: Makas, kerpeten, el arabası gibi.
3) Sabit ve hareketli makaraların farkları nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Sabit makara bir maddeye bağlanmış hareket etmeyen, hareketli makara yükle birlikte hareket eden makaradır.
4) Eğik düzlemlerin kullanım alanlarına örnekler veriniz.
Cevap: Yük rampaları, vida, çocuk kaydırağı şeklindedir.
5) Çıkrık sistemlerini açıklayarak kullanım alanlarına örnekler veriniz.
Cevap: Çıkrık sistem ağır yükleri kaldırmak için kullanılır. Araba direksiyonu, bisiklet pedalı gibi.
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak
cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
Cevap:
1) Çok az parçadan oluşarak iş yapma kolaylığı sağlayan makinelere basit makineler denir.
2) Makas, desteğin arada olduğu kaldıraçlara örnektir.
3) Basit makinelerde enerjiden kazanç sağlanmaz .
4) Palanga sistemlerinde sabit ve hareketli makaralardan yararlanılır.
5) Cımbız, yük kolunun kuvvet kolundan büyük olduğu kaldıraçtır.
6) Sabit makaralarda sistem dengedeyken yükün ağırlığı uygulanan kuvvetin büyüklüğü eşittir.
7) Eğik düzlemde eğim azaldıkça kuvvetten kazanç artar.
8) Bazı parçaları birbirine sabitlemek için kullanılan eğik düzlemden oluşan vida da basit makinedir.
9) Basit makinelerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuş sistemlere bileşik makineler denir.
10) Kasnaklar dişleri olmayan tekerleklerdir.
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (D) Eşit kollu terazi, destek noktasının arada olduğu kaldıraç tipine örnektir.
2) (Y) Sabit makara, kuvvetten kazanç sağlar.
3) (D) Basit makineler iş yapma kolaylığı sağlar.
4) (Y) Kaldıraçlarda işten kazanç sağlanabilir.
5) (Y) Eğik düzlemlerde kuvvetten kayıp, yoldan ise kazanç vardır.
6) (Y) Dişli çarklarda kuvvetin yönü değişmez.
7) (D) Kaldıraçlarda yük, destek noktasına yaklaştıkça yükü dengeleyen kuvvet azalır.
8) (Y) Hareketli bir makarada kuvvetten kazanç sağlanmaz.
9) (D) Palangalarda kuvvetten kazanç sağlanır.
10) (D) Tahterevalli uygulanan kuvvetin yönünü değiştirir
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1) Aşağıdaki basit makinelerden hangisi, desteğin arada olduğu kaldıraca örnektir?
Cevap: A
A) Pense B) El arabası C) Maşa D) Cımbız
2) Aşağıda basit makineler ile ilgili verilen açıklamalardan hangisi doğrudur?
Cevap: B
A) Bazı basit makineler enerjiden kazanç sağlar.
B) Palangalar çok büyük kuvvet kazancı sağlayan sistemlerdir.
C) Eğik düzlemlerde yükün hareket ettirildiği yol, eğik düzlemin yüksekliğidir.
D) Çıkrık sistemlerine vida örnek olarak gösterilebilir.
3) Ağırlıkları farklı iki çocuk, destek noktasının yeri değişebilen bir kaldıraçta oynuyor. Ağırlığı az
olan çocuğun, ağırlığı fazla olan çocuğu dengeleyebilmesi için kaldıraçla ilgili ne yapması gerekir?
Cevap: A
A) Destek noktası, ağırlığı fazla olan çocuğa doğru kaydırılmalıdır.
B) Destek noktası, ağırlığı az olan çocuğa doğru kaydırılmalıdır.
C) Ağırlığı az olan çocuk desteğe doğru yürümelidir.
D) Çubuk kalınlaştırılmalıdır.
4) 50 N ağırlığındaki bir cisim, aşağıdaki eğik düzlemlerden hangisi ile yukarı çıkarılırsa bu cisme
en az kuvvet uygulanmış olur?
Cevap: D
5) I. Bir iş yaparken basit makineler enerji tasarrufu sağlar.
II. Bir iş yaparken basit makineler kolaylık sağlar.
III. Basit makineler kuvvetin yönünü ve büyüklüğünü değiştirebilir.
Yukarıda verilen ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: C
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III
6) Aşağıda verilen basit makine çeşitlerinden hangisi çıkrık sistemine örnek gösterilebilir?
Cevap: C
A) Çekiç B) El arabası C) Anahtar D) Merdiven
7) Aşağıda verilen makara sistemlerinde 40 N ağırlığındaki özdeş cisimler F1, F2, F3 ve F4 kuvvetleri ile dengededir. Makara ağırlıkları ve sürtünmeler ihmal edildiğine göre bu yükleri dengede tutan kuvvetlerin hangisi en küçüktür?
Cevap: B
8) Yanda bir çıkrık düzeneği gösterilmiştir. Bu düzenekte
R 2 r olduğuna göre;
I. F artırılırsa
II. R artırılırsa
III. r azaltılırsa
verilenlerden hangisi ya da hangileri ayrı ayrı yapılırsa kuvvet kazancı artırılabilir?
Cevap: C
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, II ve III
9) Sürtünmelerin ve makara ağırlığının önemsenmediği yandaki sabit makara düzeneğinin kefesine önce 10 N’luk bir yük konulmuş ve sistem F1 kuvveti ile dengelenmiştir. Kefeye daha sonra 5 N’luk bir yük daha eklenince sistem F2 kuvveti ile dengelenmiştir. Kefenin ağırlığı bilinmediğine göre F1 ve F2 kuvvetlerinin büyüklükleri kaç N olabilir
Cevap: C
F 1 F 2
A) 10 5
B) 10 15
C) 15 20
D) 15 25
10) Aşağıda verilenlerden hangisi dişli çarkların kullanım alanlarından biri değildir?
Cevap: D
A) Bisikletler
B) Saatler
C) Motorlu taşıtlar
D) Cep telefonları
11) I. Tahterevalli
II. Eğik düzlem
III. El arabası
IV. Bisiklet
Yukarıdakilerden hangileri bileşik makineye örnek verilemez?
Cevap: A
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) III ve IV
12) Ağırlığı önemsiz eşit bölmelendirilmiş kaldıraçlarda bulunan özdeş G ağırlığı; F1, F2 ve F3 kuvvetleri ile şekildeki gibi dengededir. Buna göre;
I. F1 kuvvetinin büyüklüğü G ağırlığından fazladır.
II. II numaralı sisteme cımbız örnek gösterilebilir.
III. F3 kuvvetinin büyüklüğü G ağırlığına eşittir.
Yukarıda verilenlerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Cevap: A
A) Yalnız III B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
13) Aşağıdakilerden hangisi basit bir makine değildir?
Cevap: C
A) Makara B) Kaldıraç C) Tükenmez kalem D) Kürek
14) En az iki çeşit basit makine içeren düzeneklere bileşik makine adı verilir. Bisiklet de farklı basit
makineler içeren bir bileşik makinedir.
Aşağıdaki verilenlerden hangisi bisikletin yapısında bulunan basit makinelerden biri değildir?
Cevap: B
A) Çıkrık B) Makara C) Kaldıraç D) Dişli çark
15) Zihin gelişimi için düzenli olarak ceviz yemek isteyen Hatice, ceviz kıracağından yararlanarak ceviz kırmak istiyor. Hatice, ceviz kıracağı üzerindeki F1, F2, F3 ve F4 ile gösterilen kuvvetlerden hangisini uygular ise daha az kuvvet uygulayarak ceviz kırabilir?
Cevap: D
A) F1 B) F2
C) F3 D) F4
Çekirgeler özellikle tarım arazilerine çok büyük zararlar vermiştir. Sizce çekirgelerin normalden
daha fazla artmasının sebebi ne olabilir? Çekirge sürülerini tamamen yok etmek Van’daki sorunun çözümünü sağlarken başka problemlere yol açar mı? Acaba çekirgelerin çok artması, başka bir canlının artması veya yok olmasından kaynaklanmış olabilir mi?
Cevap: Canlılar arasında bir etkileşim vardır. Bu etkileşimden dolayı nesli tükenen canlılar veya sayısı artan canlılar orunca beslenme yönünden başka bir canlının da yok olması veya artmasına sebep olmaktadır.
8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 189 Cevapları SDR Dİkey Yayıncılık
Aşağıdaki besin ağını inceleyiniz. ?Besin ağında kaç tane besin zinciri vardır?”, “Besin ağından
her seferinde bir canlı çıkarılırsa bu durum besin ağındaki diğer canlıları nasıl etkiler?” sorularının
yanıtlarını arkadaşlarınızla sınıfta tartışınız.
Cevap: Besin ağındaki her canlı birbirine bağlıdır. Bu bağdan biri koparsa diğer canlılarda bu durumdan olumsuz etkileneceklerdir.
Siz de bir besin ağı oluşturup beslenme ilişkilerini göstererek sınıfınızdaki panoya asınız.
Cevap:
8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 192 Cevapları SDR Dİkey Yayıncılık
? Besin zincirinin en alt basamağında hangi canlılar bulunur? Nedenini açıklayınız.
Cevap: En alt tabakayı bitkiler yani üreticiler oluşturmaktadır. Canlılar bunlardan beslenirler.
? Hangi canlıları tüketiciler olarak gruplandırdınız? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Hem etçil hem de otçul canlılardır. İnsan, ayı, inek, fare gibi.
? Ayrıştırıcılar olarak hangi canlıları gruplandırdınız? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Bakteriler, mantarlar, tek hücreli canlılar oluşturmaktadır.
1) Besin zincirini oluşturan üreticilerin, tüketicilerin ve ayrıştırıcıların birbirleriyle olan beslenme
ilişkilerini aşağıdaki noktalı alanlara yazınız.
Cevap:
Üreticiler: Kendi besinlerini kendileri üretirler. 1. derece olan tüketicilerin besin kaynağını oluşturmaktadırlar.
Tüketiciler: Besinlerini üretici ve tüketici olan canlılardan karşılarlar.
Ayrıştırıcılar: Tüketici olarak geçen canlılardır. Besinlerini tüketicilerin ölü olanlarından ve üretici canlılardan karşılarlar.
8. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabı Sayfa 192 Cevapları SDR Dİkey Yayıncılık
Verilen görselleri inceleyerek soruları cevaplayınız.
a) Yukarıdaki canlılardan bir besin ağı oluşturarak aşağıdaki alana oluşturduğunuz besin ağını
çiziniz. Aşağıda verilen soruları çizmiş olduğunuz besin ağına göre cevaplayınız.
Cevap:
b) Oluşturduğunuz besin ağının ilk halkasını hangi canlı oluşturmaktadır? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Üretici canlılar oluşturmaktadır.
c) Oluşturduğunuz besin ağında bitkiler olmasaydı canlıların beslenme ilişkileri nasıl olurdu? Yorumlayınız.
Cevap: Besin zinciri bozulurdu çünkü bitkiler ile beslenen tüketici canlılar vardır.
ç) Oluşturduğunuz besin ağına göre tavşanın dokularında tespit edilen zararlı bir madde hangi
canlının dokusunda daha çok birikmiş olabilir? Nedenini açıklayınız.
Cevap: Kartal da birikmiş olabilir. Çünkü kartal en üst sıradadır ve zararlı maddelerin hepsini toplamıştır.
Pek çoğunuzun evinde görselde verilen orkide bitkisi gibi çeşitli bitkiler bulunmaktadır. Bu bitkilerin uzun süre yaşaması için neler yapıyorsunuz?
Cevap: Düzenli olarak sulayıp güneş olan yerde büyütmeye çalışıyorum.
Peki, bitkiler kendi besinlerini nasıl üretebiliyor? Üretici canlılar besin üretmek için nelere ihtiyaç duyuyor olabilir?
Cevap: Bitkiler güneş enerjisi ve su ile organik madde sentezi yaparak kendi besinlerini üretirler.
? Bitkilerin yaprak renklerinde ve boylarında ne gibi farklılıklar gözlemlediniz? Açıklayınız.
Cevap: Yaprakları yeşerdi ve bitkinin boyu uzadı.
? 3 numaralı saksı bitkisine su verilmemesi, bitkide ne gibi bir değişiklik olmasına neden oldu? Bu
değişikliğin sebebi sizce ne olabilir?
Cevap: Su verilmediği için bitki yavaş yavaş solmuştur.
? Işık a
lan 2 numaralı bitki ile ışık almayan 1 numaralı bitkide ne gibi bir değişiklik gözlemlediniz?
Sizce ışık bitkiye ne sağlıyor olabilir?
Cevap: Işık alan bitki daha canlıdır fakat ışık almayan bitki solmaya başlamıştır.
? Işık kaynakları hangi mesafedeyken daha fazla kabarcık oluştu? Sizce bu durumun nedeni ne
olabilir?
Cevap: Yakın mesafedeyken daha fazla kabarcık oluşmuştur.
? Kırmızı ve yeşil ışık altında bıraktığınız düzeneklerden hangisinde daha fazla kabarcık oluştu?
Sizce bu durumun nedeni ne olabilir?
Cevap: Kırmızı alanda bıraktığım düzenekte daha fazla kabarcık oluşmuştur.
? Düzeneğe eklediğiniz buz parçaları, düzenekteki kabarcık sayısını nasıl etkiledi? Sizce bu
durumun nedeni ne olabilir?
Cevap: Kabarcık sayısının azalmasına neden olmuştur.
? Deney düzeneklerine soda eklediğinizde hangi düzenekte daha fazla kabarcık oluştu? Sizce
bu durumun nedeni ne olabilir?
Cevap: Soda eklendiği zaman kabarcık sayısı artmıştır.
? Bitkilerin gelişimlerinde ne gibi bir değişiklik oldu? Bu değişikliğin sebebini arkadaşlarınız ile
tartışınız.
Cevap: 1 numaralı bitkiyi gerekli suyu verdiğim için 2 numaralı bitkiye göre daha çok gelişim göstermiştir.
Yanda verilen değişkenler doğrultusunda özdeş saksı bitkilerini kullanarak bir deney düzeneği tasarlayınız. Tasarımınızı aşağıda verilen alana çiziniz.
Bağımlı değişken: Fotosentez hızı
Bağımsız değişken: Işık şiddeti
Kontrol değişkeni: Su miktarı, sıcaklık
Aşağıda verilen bulmacanın sorularının ne olabileceğini “Sorular” bölümüne yazınız.
Cevap:
Madde döngülerinin yaşam açısından önemi nedir? Bu sorunun cevabını Genel Ağ’dan (edu, gov.tr uzantılı sitelerden) araştırarak arkadaşlarınızla tartışınız.
Cevap: Doğada birden farklı döngüler vardır. bunlar Su döngüsü, azot döngüsü, karbon döngüsü, oksijen döngüsü gibi. Bu döngülerin gerçekleşmesi canlıları faaliyetlerine devam etmesini sağlamaktadır. Madde döngüleri çevredeki birçok soruna çözüm sağlamaktadır. Çevrenin kirlenmesini önlemek çevreyi korumak gibi etkenleri vardır.
Peki, ozon tabakasının seyrelmesi ne demektir?
Cevap: Ozan tabakası güneşten gelen zararlı ışınları koruyan dünyanın üzerinde bulunan bir tabakadır. Birçok madde ozan tabakasının delinmesine sebep olmaktadır. Bunlardan bazıları, halonlar, kloroflorokarbon gibi maddeler yüzünden delinmektedir.
Siz de ozon tabakasının seyrelme nedenlerini ve bu seyrelmenin canlılar üzerindeki olası etkilerini
araştırınız. Bu araştırma verilerine dayanarak ozon tabakasına ilişkin sorunun çözümü için öneriler
üretip sununuz.
Cevap: Ozan tabakası birçok maddeden dolayı incelir. Ozan tabakasının incelmesi sonucunda zararlı ışınlara maruz kalmak zorunda olacağız. Bu ışınlar pek çok hastalığı ortaya çıkarır. Kanser, katarakt ve bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlar olacaktır. Buda canlıların hayatını olumsuz etkileyecek faktörlerdir. Doğaya iyi bakarak bu sorunu yavaşlatabiliriz.
Küresel iklim değişikliğinin, Dünya’nın geleceğine ne gibi etkileri olacağını düşününüz. Düşüncelerinizi aşağıda verilen boş alana şiir, resim, hikâye gibi çeşitli sanatsal yollar ile ifade ediniz. Çalışmalarınızı arkadaşlarınız ile de paylaşarak fikir alışverişi yapınız.
Cevap: Küresel ısınma sonucunda mevsimler karışacaktır. Sıcaklıklar yükselecek yangın oranları artacaktır. Biyoçeşitlilik oranı azalacak, kuraklık doğacaktır. Küresel ısınma arttığı sürece hayatımız tehlikeye bir adım daha yaklaşacaktır.
EKOLOJİK AYAK İZİ
Aşağıda ekolojik ayak izini hesaplamaya yönelik sorular verilmiştir. Bu soruları cevaplayınız.
1) Bitkisel besinleri (tahıl, meyve, sebze) hangi sıklıkta tüketiyorsunuz?
Cevap: B
A) Nadiren (her gün az miktarda)
B) Bazen (her öğünde bir miktar)
C) Sık sık (her öğünün yarısında)
D) Çok sık (vejetaryen)
2) Hangi sıklıkta tavuk eti tüketiyorsunuz?
Cevap: A
A) Nadiren (haftada bir kez)
B) Bazen (neredeyse her gün)
C) Sık sık (günde bir veya iki kez)
D) Çok sık (her öğünde)
3) Hangi sıklıkta kırmızı et tüketiyorsunuz?
Cevap: A
A) Nadiren (haftada bir kez)
B) Bazen (neredeyse her gün)
C) Sık sık (günde bir veya iki kez)
D) Çok sık (her öğünde)
4) Hangi sıklıkta balık eti tüketiyorsunuz?
Cevap: A
A) Nadiren (haftada bir kez)
B) Bazen (neredeyse her gün)
C) Sık sık (günde bir veya iki kez)
D) Çok sık (her öğünde)
5) Hangi sıklıkta süt, süt ürünleri ve yumurta tüketiyorsunuz?
Cevap: B
A) Nadiren (haftada 2-3 defa)
B) Bazen (günde bir defa)
C) Sık sık (günde 2 defa)
D) Çok sık (günde birkaç kez)
6) Evinizin dekorasyonu ve bakımı için aylık ne kadar para harcanıyor?
Cevap: B
A) 40 TL’den az
B) 40-80 TL
C) 80-120 TL
D) 120-160 TL
7) Giyim için aylık ne kadar para harcıyorsunuz?
Cevap: B
A) 40 TL’den az
B) 40-80 TL
C) 80-120 TL
D) 120-160 TL
8) Sanatsal ve kültürel faaliyetler için aylık ne kadar para harcıyorsunuz?
Cevap: C
A) 15 TL’den az
B) 15-30 TL
C) 30-45 TL
D) 45 TL’den daha fazla
9) Evinizde kaç kişi yaşıyor?
Cevap: B
A) 1-3
B) 3-6
C) 6-9
D) 9 ve üstü
10) Isınmak için ne tür bir yakıt kullanıyorsunuz?
Cevap: A
A) Doğal gaz
B) Odun
C) Kömür
D) Mazot/akaryakıt
11) Kullandığınız enerjinin ne kadarı yenilenebilir enerji kaynaklarından oluşuyor?
Cevap: B
A) %75’ten fazla
B) %50-%25 arası
C) %25-%10 arası
D) %10’dan az
12) Yaşadığınız konutun büyüklüğü ne kadardır?
Cevap: D
A) 50 m2den az
B) 51-80 m2
C) 81-100 m2
D) 100 m2den büyük
13) Ulaşımda ne tür araçları tercih ediyorsunuz?
Cevap: AA) Bir araç kullanmıyorum.
B) Motosiklet kullanıyorum.
C) 2-4 kapılı bir araç kullanıyorum.
D) Kamyonet kullanıyorum.
14) Araçla haftada kaç km gidiyorsunuz?
Cevap: A
A) Araca binmiyorum.
B) 1-25 km
C) 26-50 km
D) 50 km’den fazla
15) Tren ile bir yılda kaç km yol gidiyorsunuz?
Cevap: A
A) Trene binmiyorum.
B) 1-150 km
C) 151-250 km
D) 250 km’den fazla
16) Uçakla bir yılda kaç saat yol gidiyorsunuz?
Cevap: A
A) İki saatten az
B) 2-4 saat
C) 4-6 saat
D) 6 saatten fazla
Vermiş olduğunuz cevapların puan değerleri şu şekildedir:
A) 1 puan B) 2 puan C) 3 puan D) 4 puan
Vermiş olduğunuz cevapların puan değerlerini toplayıp 16’ya böldüğünüzde şu andaki alışkanlıklarınızla kaç tane Dünya’ya ihtiyacınız olduğunu öğreneceksiniz. Örneğin bütün cevapları C işaretleyen bir kişi, bu yaşam koşullarını devam ettirebilmesi için 3 tane Dünya’ya ihtiyaç duyacaktır.
1) Su döngüsünün nasıl gerçekleştiğini aşağıdaki bölüme çizerek açıklayınız.
Cevap:
2) Madde döngülerinin yaşam için öneminin neler olduğunu aşağıda verilen bölüme yazınız.
Cevap: Canlıların yaşamı maddelerin döngüsüne bağlıdır. Bu yüzden büyük önem taşır.
3) Sınıftaki arkadaşlarınızdan birini seçerek ekolojik ayak izini hesaplayınız. Çıkan sonucu kendi
ekolojik ayak izinizle karşılaştırarak sonuçlarını aşağıda verilen bölüme yazınız.
4) Küresel iklim değişikliğinin Dünya ve insan yaşamına nasıl bir etkisi olabileceğini aşağıdaki
bölüme yazınız.
Cevap: Küresel ısınma sonucunda sıcaklık artıp, kutuplar eriyecektir. Bunun sonucunda birçok canlı hayatını kaybedecektir. Kuraklık olacak iklimde değişiklikler görülecektir. Bunların hepsinin sonucunda da canlılar zarar görecektir.
Peki, ulaşım araçlarının hemen hepsinde kullanılan petrol ürünleri nasıl elde ediliyor olabilir? Sizce, petrol kullanımına alternatif olabilecek enerji kaynakları var mıdır?
Cevap: Petrol hayvan, bitki gibi kalıntılardan oluşmaktadır. Petrol yerine yenilenebilir enerji kaynaklarını geliştirip kullanabilirsek hem doğa için hem de bizler için çok sağlıklı olacaktır.
Siz de kaynakların verimli kullanımıyla ilgili bir araştırma yapınız. Araştırma sonucunda elde ettiğiniz bilgilerle bir proje hazırlayınız. Hazırladığınız projeyi sınıfınızdaki arkadaşlarınıza sununuz.
Cevap:
Bu ürünlerin ambalajında, görseldeki amblemin kullanıldığına dikkat ettiniz mi? Bunun benzerlerine başka ürünlerde de rastladınız mı? Bu amblemin kullanıldığı ürünlere örnekler veriniz.
Cevap: Cam, kağıt, plastik gibi ürünlerde de amblemler bulunmaktadır.
Sizce, geri dönüşümlü ambalajlardaki ürünleri tercih etmenin yararları neler olabilir?
Cevap: Doğal olan kaynakları kullanmamızı sağlamaktadır. Bu sayede enerjiden tasarruf etmemizi de sağlamaktadır. Atık miktarını azaltarak geri dönüşümü desteklemiş oluruz.
? Çöpünüzün ne kadarlık bir kısmı geri dönüştürülebilen maddelerdendir?
Cevap: Çöpümüzün yarısından çoğu geri dönüşebilen maddelerden oluşmaktadır.
? Geri dönüşümde kullanılabilecek maddeleri nasıl değerlendirebileceğinizi araştırarak çözüm
önerileri sununuz.
Cevap: Cam, kağıt, plastik diye ayırarak geri dönüşüme göndermemiz gerekir.
? Ürettiğiniz çöp miktarını azaltacak ve tüketim maddelerinin geri dönüşümüne katkıda bulunacak
önerilerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Cevap: Geri dönüşüme önem vermek için insanları bilinçlendirmemiz gerekir. Ayrıştırma hakkında bilgilendirip o yerin belediyesinin bunun için projeler üretmesi gerekir.
Kaynakların tasarruflu kullanılmaması durumunda gelecekte karşılaşılabilecek problemlerin neler
olabileceğini araştırınız. Araştırma sonuçlarınızı sınıfınızdaki arkadaşlarınız ile paylaşarak bu problemlerin çözümüne yönelik öneriler sununuz.
Cevap:
Yukarıda 2015-2016 yıllarına ait ülkemizde üretilen, piyasaya sürülen ambalaj ve ambalaj
atığı sonuçları verilmiştir. Bu veriler doğrultusunda aşağıda verilen soruları cevaplayınız.
1) 2015 ve 2016 yılı verileri karşılaştırılınca hangi maddelerin geri kazanım oranı artmıştır? Aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Metal, plastik, ve ahşap ürünlerinin geri dönüşümü artmıştır.
2) 2016 yılı verilerine göre kâğıt geri kazanım oranında, 2015 yılı verilerine göre nasıl bir değişiklik
olmuştur? Aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: 2015 yılında %103’tür. Fakat 2016 yılında %83’e gerilemiştir.
A. Aşağıdaki soruları defterinize cevaplayınız.
1) Besin ağı nedir? Açıklayınız.
Cevap: Besin zincirlerinin iç içe geçmiş haline besin ağı denir.
2) Etçil, otçul ve hepçil canlılara örnekler veriniz.
Cevap:
3) Ekoloji piramitlerinde enerji kaybı yaşanmasının sebeplerini açıklayınız.
Cevap: Enerji akışının olduğu sırada enerjinin bir bölümü etçil, otçul gibi diğer canlılara diğer bölümü ise canlının kendisine kullanmasının sonucunda çevreye aktarılan ısı enerjisi ortaya çıkmaktadır.
4) Üretici canlılara örnekler veriniz.
Cevap: Mavi yeşil algler, yeşil bitkiler gibi.
5) Fotosentez nedir? Açıklayınız.
Cevap: Karbondioksit ve suyun ışık altında tepkimeye girerek besin ve oksijene dönüştürülmesine fotosentez denir.
6) Oksijenli solunum sonucu açığa çıkan maddeleri açıklayınız.
Cevap: Karbondioksit ve su açığa çıkmaktadır.
7) Azot döngüsü nedir? Açıklayınız.
Cevap: Canlıların ölümü sonucunda azotun doğaya döngüsü için ayrıştırıcılar devreye girer. Atıklardan oluşan azotlu bileşiklerin bir kısmını bitkiler dönüştürür. Diğer kısmını ayrıştırıcı bakteriler dönüştürerek atmosfere verilir. verilir. Topraktaki azotun havaya, havadaki azotun ise toprağa karışmasına azot döngüsü denir.
8) Ozon tabakasının seyrelme nedenleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Hidrokloroflorokarbonlar, halonlar, metil bromid içeren maddelerin kullanılması
ozon tabakasının seyrelme nedenlerindendir.
9) Küresel iklim değişikliğinin olası sonuçları nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Buzulların erimesi, deniz seviyesinin yükselmesi, kuraklıkların oluşması, biyoçeşitliliğin azalması gibi nedenler ortaya çıkar.
10) Geri dönüşümün ülke ekonomisine katkısı nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Geri dönüşüm ile israftan kaçınıp kullandığımız eşyaları tekrar işleyerek önümüze getirmeyi sağlarız. Bunun sonucunda da ekonominin kalkınmasına yardımcı oluruz.
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak
cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
Cevap:
1) Ölü bitki ve hayvan atıklarından beslenen canlılara ayrıştırıcı canlılar denir.
2) Birinci dereceden tüketicilere koyun örnek olarak verilebilir.
3) Birbiri içerisine geçmiş besin zincirlerine besin ağı denir.
4) Ekoloji piramitlerinde üreticiden tüketicilere doğru gidildikçe birey sayısı azalır.
5) Fotosentez yapan canlılara bazı bakteriler örnek verilebilir.
6) Oksijenli solunumda, fermantasyona göre daha fazla enerji üretilir.
7) Canlılar farklı besinlerden elde ettikleri enerjiyi ATP şekline çevirerek kullanır.
8) Hamurun mayalanmasını sağlayan fermantasyon yapan canlılardır.
9) Canlıların yapısında bulunan elementlerin tekrar tekrar doğada kullanılmasına madde döngüsü denir.
10) Güneşin zararlı ışınlarını süzerek koruyucu bir tabaka oluşturan atmosfer bölümüne ozon tabakası denir.
11) Belli bir nüfusun, doğada ne kadar yük oluşturduğunu hesaplamak için oluşturulmuş yönteme
ekolojik ayak izi denir.
12) Fotosentez hızı yeşil ışıkta en azdır.
13) Sürdürülebilir kalkınmanın en önemli ayaklarından biri de geri dönüşüm dür.
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1)(D) Besin zincirleri üreticiler ile başlamak zorundadır.
2)(D) Fare ve ayı hepçil canlılara örnektir.
3)(Y) İç içe geçmiş besin zincirlerine enerji piramidi denir.
4)(D) Üreticilerden tüketicilere doğru gidildikçe vücut büyüklüğü genellikle artar.
5)(Y) Fotosentez olayında besin ve oksijen kullanılır.
6)(Y) Bitkiler, sadece Güneş ışığı varlığında fotosentez yapabilir.
7)(D) Tüm canlılar solunum yapar.
8)(Y) Solunum olayının su döngüsüne katkısı yoktur.
9)(Y) Ülkeler, küresel iklim değişikliği ile ilgili ortak bir uzlaşmaya varamamışlardır.
10)(D) Cam, plastik ve ahşap atıkları, geri dönüşüm yapılabilen maddelerdir.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1) ………………… › Ceylan› Kurt› Kaplan
Yukarıda bir besin zinciri verilmiştir. Bu besin zincirinde noktalı bölüme aşağıdakilerden hangisi
yazılamaz?
Cevap: B
A) Ot B) Çekirge C) Buğday D) Mısır
2) Ekoloji piramidinin her basamağında bulunan canlı türü aşağıdakilerden hangisidir?
Cevap: C
A) Üretici canlılar
B) Tüketici canlılar
C) Ayrıştırıcı canlılar
D) Etçil canlılar
3) Yanda bir besin ağı verilmiştir. Bu besin ağı için aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılamaz?
Cevap: A
A) F canlısı III. derece tüketicidir.
B) A canlısı üretici bir canlıdır.
C) E canlısı, B ve C canlıları ile beslenmektedir.
D) D canlısı etçil bir canlıdır.
4) Yandaki ekoloji piramidi için;
I. A canlısının birey sayısı, B canlısının birey sayısından fazladır.
II. Zehirli bir madde, D canlısının dokusunda daha fazla bulunur.
III. C canlısının vücut büyüklüğü, B canlısının vücut büyüklüğünden genellikle fazladır.
Yukarıda verilen yorumlardan hangileri yapılabilir?
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
5) Fotosentez olayı yanda görseli verilen bitkinin en çok hangi kısmında gerçekleşir?
Cevap: B
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4
6) Özdeş A ve B bitkilerinden biri güneş ışığı, diğeri ise fener ışığı altında bekletiliyor. Saksılardaki topraklar özdeş ve bitkilere verilen su miktarları eşit olduğuna göre;
I. B bitkisi kısa bir süre sonra ölür.
II. A bitkisi sadece fotosentez yapar.
III. B bitkisinin kütle artışı daha az olur.
yorumlardan hangisi ya da hangileri yapılabilir?
Cevap: B
A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III
7) Canay, uzun zamandır görmediği, üniversite yurdunda oda arkadaşlığı yaptığı arkadaşının
doğum günü için güzel bir çiçek almıştır. Çiçeği iki gün sonra arkadaşına verecek olan Canay, aşağıdakilerden hangisini yaparsa çiçeği solmadan arkadaşına verebilir?
Cevap: C
A) Çiçeği karanlık bir odada bekletirse
B) Çiçeği şeffaf bir poşet ile sararsa
C) Çiçeği odanın penceresinin kenarına koyarsa
D) Çiçeği buzdolabında saklarsa
8) Solunum sonucu elde edilen enerji aşağıda verilen yapılardan hangisinde depolanır?
Cevap: C
A) DNA B) Fosfat C) ATP D) Besin
9) Yanda, solunum ile fotosentez olayları arasındaki madde döngüsü verilmiştir. Buna göre 1, 2, 3 ve 4 numaralı yerlere aşağıda verilenlerden hangisi yazılabilir?
Cevap: A
10 ve 11. soruları “Yiyecek ve İçeceklerimizi Dönüştüren Sihir: Fermantasyon” parçasına
göre cevaplayınız.
10) Aşağıda fermantasyon ile ilgili yapılan yorumlardan hangisi doğrudur?
Cevap: D
A) Fermantasyona neden olan mikroorganizmalar bir süre sonra ölür.
B) Bazı sebze ve meyveler fermantasyon ile başka ürünlere dönüşmez.
C) Fermantasyon yapan canlılar enerji ihtiyaçlarını karşılamış olur.
D) Fermante ürünlerin günlük yaşamda kullanımı oldukça yaygındır.
11) Aşağıda verilen ürünlerden hangisi fermantasyon sonucu üretilen ürünlerden biri değildir?
Cevap: C
A) Sucuk B) Boza C) Reçel D) Sirke
12) Fotosentez hızına etki eden faktörler ile ilgili öğrencilere aşağıda verilen sorular sorulmuş ve bu
soruları doğru veya yanlış olarak değerlendirmeleri istenmiştir. Değerlendirme sonucunda soruların karşılarında bulunan cevaplar bölümlerine doğru cevaplar için “D”, yanlış cevaplar için “Y” yazmaları istenmiştir.
() 1.Karbondioksit miktarının artması fotosentez hızını artırır.
() 2.Işık renginin fotosentez hızına etkisi yoktur.
() 3.Yapay ışıkta fotosentez gerçekleşebilir.
() 4.Sıcaklık, fotosentez hızına etki eden faktörlerden değildir.
() 5.Su olmaz ise fotosentez gerçekleşmez.
Bu sorulardan dört tanesine doğru şekilde yanıt veren bir öğrencinin cevapları aşağıda verilenlerden hangisi gibi olabilir?
Cevap: B
13) Canlıların yapısında bulunan elementlerin tekrar tekrar doğada kullanılmasına madde döngüsü
denir. Madde döngüleri; su döngüsü, azot döngüsü, karbondioksit ve oksijen döngüsüdür.
Buna göre madde döngülerinde bozulma;
I. Ayrıştırıcılar
II. Tüketiciler
III. Otçullar
gibi canlılardan hangilerinin yaşamını olumsuz etkiler?
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
14) Kloroflorakarbonlar (CFC) ve hidrokloroflorokarbonlar (HCFC), ozon tabakasının incelmesine
neden olan gazlardandır. Bu gazların atmosfere salınımına engel olmak için;
I. Klima bakımlarının düzenli yaptırılması
II. CFC içermeyen deodorantların kullanılması
III. Tarımda böcek ilacı kullanımının azaltılması
Yukarıdaki verilenlerden hangileri yapılabilir?
Cevap: A
A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III D) I ve II
15) Ekolojik ayak izi hesaplaması;
I. Bireyler
II. Toplumlar
III. Ürünler
Yukarıdaki verilenlerden hangileri için uygulanabilir?
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
16) Bugünün gereksinimlerini göz ardı etmeden, gelecek kuşakların da enerji ihtiyaçlarını karşılayabilmek adına, doğal kaynakların sonuna kadar tükenmesine engel olarak kaynakların bilinçli kullanılması ………………………………………. olarak adlandırılır.
Yukarıdaki noktalı yere aşağıdaki verilenlerden hangisi yazılmalıdır?
Cevap: B
A) Geri dönüşüm
B) Sürdürülebilir kalkınma
C) Enerji tasarrufu
D) Devlet politikası
17) Aşağıda verilen maddelerden hangisinin geri dönüşümü yapılamaz?
Cevap: A
A) Sebze atıkları
B) Tahta parçaları
C) Cam kırıkları
D) Ders kitapları
18) Aşağıda verilen maddelerden hangisi geri dönüşümü yapılabilen metal atıklardan değildir?
Cevap: C
A) Konserve kapakları
B) Yağ tenekeleri
C) Şampuan kutuları
D) İnşaat demirleri
Yağmurlu havalarda yıldırım ve şimşek olaylarının gerçekleşmesine zaman zaman siz de şahit olmuşsunuzdur. Peki yıldırım nasıl oluşur?
Cevap: Şimşekten ve gök gürültüsünün birlikte oluşumuyla ortaya çıkan elektrik boşalmasıdır.
Saçınızı tararken bazen saçınızın plastik tarağa yapıştığını fark etmişsinizdir. Kışın kazağınızı çıkarırken kazağınızın saçınızı çektiğini gördüğünüz hatta çıtırtı sesi duyduğunuz olmuştur. Sizce bu olayın sebebi ne olabilir?
Cevap: Statik elektrik olarak geçmektedir. İki cisim birbirine sürtünerek pozitif ve negatif elektronlar serbest kalır bunun sonucunda da geçici bir elektriklenme görülür.
? Plastik çubuk, yün kumaş, cam çubuk ve ipek kumaşı kâğıt parçalarına yaklaştırdığınızda nasıl
bir etkileşim oluştuğunu nedenleri ile açıklamaya çalışınız.
Cevap: Plastik çubuk yün kumaşa sürttüğümüz zaman ve kumaştan elektron alarak (-) yükle yüklenir. Yünlü kumaş (-) yük vermesiyle (+) yük oluşur. Bunun sonucunda da yük miktarı eşitlenir.
? Plastik çubuğun yün kumaşa, cam çubuğun da ipek kumaşa iyice sürtülmesi sonucu çubukları
birbirine yaklaştırınız. Çubukların birbirine yaptığı itme ya da çekme kuvvetlerinin nasıl olduğunu
nedenleri ile açıklayınız.
? Yapmış olduğunuz etkinlik ile anlatılmak istenen elektriklenme çeşidi ne olabilir?
Cevap: Sürtünme ile elektriklenme olur.
? Cam çubuğa dokundurulan metal çubuk, kâğıt parçalarına nasıl etki etti? Açıklayınız.
Cevap: Cam çubuğa metal çubuğunu dokundurduktan sonra kağıt parçalarını çektiğini gözlemledik.
? Metal çubuğun başlangıçta kâğıt parçalarına etki etmemesi, cam çubuğa dokundurulduktan
sonra ise etki etmesinin sebebi nedir? Yorumlayınız.
Cevap: Metal çubuk nötr yüklüdür. Artı yüklü olan cam çubuğa dokundurulur ve metal çubuk (+) ve (-) olarak kutuplara ayrılır.
? Yapmış olduğunuz etkinlik ile anlatılmak istenen elektriklenme çeşidi ne olabilir?
Cevap: Etki ile elektriklenme çeşitidir.
? Musluktan akan suyun hareketinde değişiklik olmasının nedenini açıklayınız.
Cevap: Elektriklenme sonucunda hareketli bir şekilde akmıştır.
1) Şekilde özdeş A, B, C ve D cisimleri üzerindeki yük miktarları gösterilmiştir. Önce A, B ve C
cisimleri birbirine dokundurulup ayrılıyor. Ayrılma işleminden sonra A cismi D cismine dokundurulup ayrılırsa son durumda D cisminin yük işaretinin ne olacağını açıklayarak aşağıdaki noktalı yerlere yazınız.
Cevap: A, B ve C cisimleri birbirine dokundurulup ayrıldığı zaman (-) yük her birinde iki fazla olur. A ve D cisimleri birbirine dokundurulduğu zaman fazla olan yükler paylaşılacaktır. A ve D cismi (-) yük bir fazla hale gelecektir. Sonucunda D cismi (-) 1 yüklü hale gelir.
2) Elektriklenme olayından parmak izi çıkarma işleminde nasıl yararlanıldığını araştırarak aşağıda verilen noktalı yerlere yazınız.
Cevap: Parmak izi alınırken elektriklenme kullanılır. Üzerine dokunulan toz parmak izinin görünmesini sağlar.
Elektriklenme sonucu cisimlerin hangi cins yükle yüklendiğini ve yükünün büyüklüğünü nasıl anlayabiliriz?
Cevap: Pozitif yüklü cisimlerde negatif yük sayısı pozitif yük sayısından azdır. Negatif yüklü cisimlerde de pozitif yük sayısı negatif yük sayısından azdır. Nötr cisimlerde pozitif yükle negatif yük sayısı eşittir. İki nötr cisim birbirine temas ettikten sonra birinden diğerine negatif yük geçişi olur.
Topraklama örneklerini ve kullanım alanlarını dikkate alarak topraklamanın can ve mal güvenliği
açısından önemini tartışınız.
Cevap: Toprak zemine basarak elektrik boşalması, duş alarak temizlenmek, tankerlerin statik elektriğe karşı bir zincirle toprakla temas etmesi gibi örnekleri vardır. Topraklanma elektriğin oluşturacağı tehlikeyi önlemeyi sağlar. Topraklanma her yerde bulunur ve kanuni bir zorunluluğu vardır.
1) Aşağıda, birbiri ile bağlantılı “Doğru (D)/Yanlış (Y)” tipindeki cümleleri içeren tanılayıcı dallanmış ağaç tekniğinde bir etkinlik verilmiştir. “a” ifadesinden başlayarak cümleleri okuyup
bunların doğru ya da yanlış olduğuna karar veriniz. Vereceğiniz “D/Y” cevaplarıyla farklı yollardan sekiz çıkış noktasından birine ulaşacaksınız. Üç doğru cevabı içeren çıkışı bulunuz.
Cevap:
2) Aşağıdaki cisimleri sahip oldukları elektrik yükleri bakımından nötr, negatif yüklü ya da pozitif
yüklü olarak adlandırınız.
Cevap:
Peki, ısı etkisiyle kırışıklıkları açan ütülere ısı enerjisini sağlayan nedir?
Cevap: Isı etkisiyle kırışıkları açan enerji elektriktir. Günlük hayatta kullandığımız eşyalar enerjiyi istenildiğinde dönüştürülebilmektedir.
Bileyleme işlemi esnasında bıçağın yüksek hızla dönen biley taşına dokunması sonucunda etrafa kıvılcımlar saçılır. Peki bu kıvılcımlanmanın sebebi nedir?
Cevap: Elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşmektedir.
? Duya yerleştirilen ampullerden hangisi ısınmıştır? Açıklayınız.
Cevap: Patlak olmayan ampul daha fazla ısınmıştır.
? Yapmış olduğunuz elektrik devresindeki enerji dönüşümleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap: Elektrik enerjisi ısı enerjisine dönüşmüştür.
? Yaptığınız düzenekte gerçekleşen enerji dönüşümlerini açıklayınız.
Cevap:
Elektrik enerjisi hareket enerjisine dönüşebiliyorsa hareket enerjisi de elektrik enerjisine dönüşebilir. Peki, nasıl?
Cevap: Bazı kullandığımız makinelerde ısı enerjisi yeterli değildir. Örnek olarak su pompası, çamaşır makinası gibi. Bunlara elektrik enerjisi de gerekmektedir.
Güç santrallerinin olumlu ve olumsuz yönleri ile risk oluşturabilecek durumların neler olabileceği
hakkında sınıfta tartışma grupları oluşturunuz. Özgün fikirleri not ederek sınıf panosunda sergileyiniz.
Cevap: Olumlu yönü su buharı ile hareket sağlandığı zaman termik santrallerinde sınırsız elektrik üretimi olur. Olumsuz yönü ise elektrik üretimi esnasında azotoksit, kükürt gibi pertikül açığa çıkmaktadır.
Elektrik enerjisinin bilinçli ve tasarruflu kullanılmasının, aile ve ülke ekonomisi bakımından önemini tartışınız. Tartışma sonuçlarını not ederek sınıf panosunda sergileyiniz.
Cevap: Elektrik enerjisi doğrudan elde edilmediği için masrafı fazladır. Aileler enerjiyi tasarruflu kullanarak aslında bu masrafı birazda olsa azaltmaktadır. Bu masraftan dolayı elektrik enerjisini yenilenebilir elektrik enerjisi tercihi daha önemlidir. Yenilenebilir enerji kaynaklarına güneş enerjisi, jeotermal enerji, rüzgar enerjisi gibi örnekler verebiliriz.
1) Aşağıdaki kutularda bazı elektrikli araçların görselleri verilmiştir. Buna göre bu araçlarda gerçekleşen enerji dönüşümlerini kutu harflerini kullanarak uygun alanlara yazınız.
Cevap:
2) Elektrik enerjisinin tasarruflu kullanımı için okulunuzda neler yapılabileceğini aşağıda verilen
noktalı alanlara yazınız.
Cevap:
A. Aşağıdaki soruları defterinize cevaplayınız.
1) Elektriklenme nedir? Açıklayınız.
Cevap: Cisimlerin birbiriyle olan etkileşimi sonucunda orta çıkan elektrik yüküne elektriklenme denir.
2) Elektriklenme olayından teknolojide hangi alanlarda yararlanıldığını açıklayınız.
Cevap: Klima sistemlerinde, beyaz eşyaların boyanma işlemi gibi yerlerde yararlanılmaktadır.
3) Elektriklenme çeşitleri nelerdir? Açıklayınız.
Cevap:
4) Topraklama olayını açıklayınız.
Cevap: Cisimlerin oluşturduğu fazla eksi yükleri toprağa aktarılmasına veya cisimlerin eksi yük alıp nötrlenmesine denir.
5) Elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren araçlara örnekler veriniz.
Cevap: ampul, fırın
6) Sigorta nedir? Açıklayınız.
Cevap: elektrik devresine oluşan fazla akımı kesen araçtır.
7) Termik santrallerde elektrik enerjisi nasıl üretilir? Açıklayınız.
Cevap: fosil yakıtların kullanımı sonucunda açığa çıkan ısı enerjisi ile ısıtılan suyun buhar basıncından yararlanılarak türbinler döndürülür. Türbinlerin dönmesi sonucunda ise elektrik enerjisi üretilmiş olur.
8) Elektrik enerjisinin bilinçli kullanımının önemini açıklayınız.
Cevap: Doğal kaynakların bitmemesini sağlarız.
9) Elektrik enerjisinin verimli kullanımını sağlamak için kurulan sivil toplum kuruluşlarına örnekler
veriniz.
Cevap: ENVER ve EYODER
10) Kaçak elektrik kullanımının önüne geçmenin ülke ekonomisine ne gibi katkı sağlayacağını
açıklayınız.
Cevap: Kaçak elektrik önlenmesi sonucunda vergi yönünden ülke önem kazanır.
B. Aşağıda çerçeve içerisinde bazı ifadeler verilmiştir. Bu ifadelerden uygun olanları kullanarak
cümlelerde boş bırakılan yerleri doldurunuz.
Cevap:
1) Cisimlerin birbirleri ile etkileşimi sonucu üzerinde fazladan yük birikmesine elektriklenme
adı verilir.
2) Elektriklenme olayının teknolojideki kullanım alanlarından biri de yazıcılar dır.
3) Bilinen iki çeşit elektriksel yük vardır.
4) Zıt cins yüklü cisimler birbirlerini çeker
5) Sürtünme ile elektriklenme, ebonit çubuk ile yün kumaş arasında gerçekleşebilir.
6) Tesir ile elektriklenmede cisimler geçici olarak elektriklenir.
7) Cisimlerin yüklü olup olmadıklarını, yüklü ise hangi cins yükle yüklü olduklarını anlamamızı
sağlayan araçlara elektroskop adı verilir.
8) Topraklama olayına paratoner sistemleri örnek gösterilebilir.
9) Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren araçlara matkap örnek gösterilebilir.
10) Evlerde akkor ampul yerine LED lamba kullanmak enerji tasarrufu sağlamaktadır.
C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
Cevap:
1) (D) Elektriklenme olayına en güzel örneklerden biri yıldırımlardır.
2) (Y) Buzdolapları, elektriklenme olayından yararlanılarak tasarlanan araçlardır.
3) (Y) Elektriksel yük fazlalığı olmayan cisimler, elektriksel yük fazlalığı olan cisimler tarafından itilir.
4) (Y) Dokunma ile elektriklenme sonucu cisimlerin yük işaretleri zıt olur.
5) (D) Topraklama olayında fazla yükler toprağa geçebilir ve cisim nötrlenebilir.
6) (Y) Hidroelektrik santrallerinde elektrik enerjisi üretilirken suyun buhar basıncından yararlanılır.
7) (Y) Elektrik enerjisini tasarruflu kullanmak, sadece ev ekonomisine katkı sağlar.
8) (D) Enerji verimliliği konusunda çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarından biri de ENVER’dir.
9) (D) Kaçak elektrik kullanmak, ülke ekonomisini olumsuz yönde etkiler.
10) (D) Enerji tasarrufu sağlayan elektrikli araç kullanımı, ekonomiye katkı sağlar.
Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1) Aşağıdakilerden hangisi elektriklenmenin teknolojideki kullanım alanlarından biri değildir?
Cevap: B
A) Araçların boyanması
B) Yıldırım oluşması
C) Fotokopi makinesi
D) Baca temizleme sistemleri
2) Farklı cins elektrik yüklerinin birbirine etkisi ile ilgili Defne Öğretmen, tahtaya yandaki şekli çiziyor ve öğrencilere cisimlerin yük işaretlerinin neler olabileceğini soruyor.
Buna göre aşağıdaki öğrencilerden hangisi soruyu doğru cevaplamıştır?
Cevap: C
3. K, L, M ve N cisimlerinin yük durumları yukarıda verilmiştir. Buna göre hangi iki cisim birbirine itme kuvveti uygular?
Cevap: D
A) K ve L B) K ve M C) L ve N D) L ve M
4) Aşağıdaki cisimlerden hangisi başlangıçta nötr iken pozitif yüklü bir cisme temas etmiş olabilir?
Cevap: C
5) Aşağıdaki soruları ?a” öncülünden başlayarak ok yönünde doğru bir şekilde cevaplayan bir kişi
kaç numaralı çıkıştan çıkar?
Cevap: B
A) 1. Çıkış B) 2. Çıkış C) 3. Çıkış D) 4. Çıkış
6) I. Ampul
II. Elektrikli fırın
III. Su ısıtıcı
Yukarıdakilerden hangilerinde elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümü gözlemlenebilir?
Cevap: D
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
7) Elektrik enerjisi, günlük yaşantımızda sıklıkla kullandığımız ve ihtiyaç duyduğumuz bir enerji
türüdür. Kullanmış olduğumuz bu enerji türü;
I. Isı,
II. Işık,
III. Hareket
enerji türlerinden hangilerine dönüşebilir?
Cevap: A
A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III D) I ve II
8) Sürtünme ile elektriklenme için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
Cevap: D
A) Sürtünme ile elektriklenme sonucu, cisimler zıt cins yükle yüklenir.
B) Plastik çubuk ile yün kumaş arasında gerçekleşebilir.
C) Cam çubuk ile yün kumaş arasında gerçekleşebilir.
D) Sürtünme sonucu cisimler, geçici olarak elektriklenir.
9) Aşağıda verilen araçlardan hangisinin enerji dönüşümü hatalı verilmiştir?
Cevap: D
A) Matkap: elektrik enerjisi › hareket enerjisine
B) Elektrikli süpürge: elektrik enerjisi › hareket enerjisine
C) Saç kurutma makinesi: elektrik › enerjisi ısı + hareket enerjisine
D) Su ısıtıcısı: elektrik enerjisi › hareket enerjisine
10. Aşağıda verilenlerden hangisi yenilenemez enerji kaynağı kullanan santrallerdendir?
Cevap: B
A) Rüzgâr santralleri
B) Nükleer santraller
C) Hidroelektrik santralleri
D) Jeotermal santraller
11) Elektrik sigortaları için verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
Cevap: B
A) Elektrik enerjisini ışık enerjisine çevirir.
B) Ev ve iş yerlerini yangına karşı korur.
C) Cisimlerin yüklü olup olmadıklarını belirlemeyi sağlar.
D) Sadece eriyen telli sigorta çeşitleri mevcuttur.
12) Elektrik enerjisini tasarruflu kullanmak için aşağıdakilerden hangisi yapılamaz?
Cevap: D
A) Aydınlatma araçları işi bitince kapatılır.
B) Enerji verimi yüksek cihazlar kullanılmalıdır.
C) Kaçak elektrik kullanımı azaltılmalıdır.
D) Akkor ampul kullanımı ülke çapında yaygınlaştırılmalıdır.
Sıvılar karıştırıldığı zaman birbiri içinde çözülmüyorsa o maddelerin hangisinin yoğunluğu fazla ise o madde aşağı kısımda kalır.
Forum Ders Cevapları, Ders Kitabı Cevapları Sitemizde Yer Alan Konular İlkokul, ilköğretim, Ortaokul, 2.Sınıf, 3.Sınıf, 4.Sınıf, 5.Sınıf, 6. Sınıf, 7. Sınıf, 8.Sınıf, Din Kültürü, Fen Bilimleri, Hayat Bilgisi, Matematik, Sosyal Bilgiler, Trafik Güvenliği, Türkçe, Ders Kitabı, Sayfa Cevapları, Gibi Konulardan Oluşmaktadır. Yayınlardan Bazıları, Özgün, Aydın, MEB, Koza, GÜN, Sevgi, Semih Ofset, Yayınları, Ekoyay, Tutku, Gizem, Tuna, SDR Dikey, ATA, ADA, Anadol, Adım Adım, E-Kare, Dizin, Anıttepe, Lisans, Yargı, Berkay, Dersdestek, Bir-Yay, Sonuç, FCM, Yayıncılık, Anka Yayınevi.